Historia dla gimnazjum/Wielkie odkrycia geograficzne

Poszukiwanie drogi do Indii

Upadek Bizancjum i rozprzestrzenienie się Turków w Azji Mniejszej spowodowało znaczne utrudnienie w kontaktach handlowych z Indiami i krajami Dalekiego Wschodu, skąd do Europy sprowadzano przyprawy, zwane korzeniami, jedwab i porcelanę. Turcy zająwszy trakty handlowe nakładali na transportowane towary cła, co powodowało wzrost ich cen w Europie. Aby nie przepłacać za sprowadzane surowce Europejczycy rozpoczęli poszukiwania nowej, morskiej drogi do Indii. W tamtym czasie żeglarze zaczęli wyprawiać się na otwarte morze, posiadali bowiem tzw. busole - bardzo proste urządzenia, wyposażone w igłę magnetyczną, która wskazywała północ. Dzięki nim można było określić pozostałe kierunki. Wraz z pierwszymi podróżami przez oceany pojawiły się nowe rodzaje statków: karaki i karawele, które dzięki ruchomym żaglom mogły płynąć niezależnie od kierunku wiatru. Zaczęto używać także tzw. astrolabium - przyrządu, umożliwiającemu na podstawie położenia ciał niebieskich, określić pozycję statku: długość i szerokość geograficzną. Szczególnie chętni do wypraw na nieznane wody byli rycerze z Półwyspu Iberyjskiego, którzy po wyparciu muzułmanów stracili możliwość zyskania bogactw i sławy. Odkrywanie nowych ziem umożliwiłoby im obłowienie się w skarbach. Również Kościół popierał te wyprawy, odkryte ludy można by było bowiem poddać ewangelizacji. Głoszenie Ewangelii było obowiązkiem każdego chrześcijanina.

Odkrycie Ameryki

Konkurujący z Portugalczykami Hiszpanie poszukiwali inne drogi do Indii. Wierząc w kulistość Ziemi żeglarz Krzysztof Kolumb (z pochodzenia Włoch) postanowił dotrzeć doń do przez Atlantyk. Zyskał on pomoc króla Ferdynanda Aragońskiego i jego małżonki Izabeli Kastylijskiej, którzy powierzyli mu kilka okrętów. W 1492 roku Kolumb wyruszył na zachód i dotarł na nieznaną ziemię, którą wziął za wschodnie wybrzeża Indii. W rzeczywistości były to Karaiby - wyspy położone na wodach oblewających Amerykę. Miejscową ludność Kolumb, myśląc iż są to mieszkańcy Indii nazywał Indianami. Żeglarz odbył jeszcze kilka podróży do Ameryki i do śmierci był przekonany, iż są to wybrzeża Azji. Dopiero kolejni odkrywcy zrozumieli, iż jest to nieznany wcześniej kontynent. Opisał go i zbadał na początku XVI wieku Amerigo Vespucci, od którego imienia pochodzi nazwa Ameryka. Dla odróżnienia od tzw. Starego Świata, czyli Europy, Afryki i Azji nowe lądy zaczęto nazywać "Nowym Światem".

Wyprawa Ferdynanda Magellana

W 1519 roku portugalski żeglarz Ferdynand Magellan płynąc na południe wzdłuż wschodnich wybrzeży Ameryki odnalazł na jej krańcach cieśninę, łączącą Atlantyk z Pacyfikiem, zwaną dziś Cieśniną Magellana. Okręty Portugalczyka płynąc przez niezmierzone wody Oceanu Spokojnego po wielu miesiącach dotarły na położone we wschodniej Azji Filipiny. Tam Magellan wziął udział w lokalnym konflikcie, podczas którego został zabity przez tubylców. Jego towarzysze powrócili do Europy, płynąc przez Ocean Indyjski, dalej wokół Afryki i przez Atlantyk. Dotarli na miejsce we wrześniu 1522 roku. Z pięciu okrętów, które wypłynęły powrócił zaledwie jeden, z 280 członków załogi przeżyło 18. Wyprawa Magellana ostatecznie dowiodła kulistego kształtu Ziemi.

Podbój Nowego Świata

Wkrótce po odkryciu Ameryki zaczęły przybywać tam z Europy wyprawy, dowodzone przez tzw. konkwistadorów (z hiszpańskiego: zdobywców). Wiedzeni rządzą bogactw, o których w Starym Świecie krążyły legendy Europejczycy mieli nad Indianami ogromną przewagę, tamci bowiem nie znali ani koni, ani broni palnej, który wywoływała wśród nich niesłychaną panikę. Doprowadzili do upadku wielkich, amerykańskich cywilizacji Inków, których państwo zniszczyli konkwistadorzy Franciszek Pizarro i Diego Amagro w latach 1531 - 1533, oraz Majów i Azteków, którym zagładę przyniósł Ferdynand Cortez w latach 1519 - 1521. Ludność z podbitych ziem zniewalano i zmuszano do ciężkiej pracy. Wielu Indian ginęło z wyczerpania lub przez choroby, przywiezione przez Europejczyków. Wkrótce, gdy brakło rąk do pracy w kopalniach lub na plantacjach do Ameryki zaczęto przywozić czarnych niewolników z Afryki.