Japoński/Zaimki
W jęzku japońskim, w przeciwieństwie do wielu zachodnich języków, istnieje tendencja do opuszczania zaimków. Wielu początkujących studentów tego języka używa dużej ilości zaimków, podczas gdy Japończycy właściwie ograniczają ich wykorzystanie.
Podobnie jak w wielu innych językach, tak i w japońskim istnieją podstawowe typy zaimków, włączając w to pierwszą, drugą i trzecią osobę liczby pojedynczej i mnogiej. Poniżej znajduje się tabela typowych zaimków i ich polskie odpowiedniki:
Podstawowe zaimki osobowe
edytujOsoba | Liczba poj. (polski) | Liczba poj. (japoński) | Liczba mnoga (polski) | Liczba mnoga (japoński) |
---|---|---|---|---|
Pierwsza osoba | Ja, mój, moja, mnie | 私 watashi(watakushi), 僕 boku, 俺 ore | My, nasz | 私達 watashi-tachi(watakushi-domo)
僕達 boku-tachi, 俺達 ore-tachi |
Druga osoba | Ty | あなた anata, お前 omae, 君 kimi | Wy | あなたら anata-ra, お前ら omae-ra, お前達 omae-tachi, 君達 kimi-tachi |
Trzecia osoba | On | 彼 kare | Oni, ich | 彼ら kare-ra |
Ona | 彼女 kanojo | |||
Ono | それ sore, あれ are | それら sore-ra |
Zaimków osobowych używa się podobnie jak normalnych rzeczowników i tak samo się je odmienia. Dobrym ćwiczeniem będzie tworzenie zdań bez dodatkowych zaimków.
Dodatkowe zaimki osobowe
edytujIstnieje kilka zwrotów na określenie pierwszej i drugiej osoby:
(Za względu na to, że określenia わたし watashi oraz あなた anata są przeważnie neutralne, zaleca się ich stosowanie początkującym studentom japońskiego)
Zaimki pierwszej osoby
edytujLiczba pojedyncza
edytujKanji | Kana | Romaji | Opis |
---|---|---|---|
私 | わたくし | watakushi | Bardzo oficjalnie |
私 | わたし | watashi | Neutralnie |
儂 | わし | washi | Używany głównie przez starszych mężczyzn |
私 | あたし | atashi | Używany głównie przez kobiety, wariant watashi |
我 | われ | ware | Okazanie szacunku, zazwyczaj mężczyźni (rzadko używane) |
僕 | ぼく | boku | Głównie używane przez młodych mężczyzn, chłopaków (zwyczajowo) * |
俺 | おれ | ore | używane przez mężczyzn, brzmi zuchwale i samochwalczo |
拙者 | せっしゃ | sessha | Przestarzale, mężczyźni |
- * Czasami kobiety również używają tej formy w wierszach czy piosenkach, ale rzadko w innych sytuacjach.
Liczba mnoga
edytujKanji | Kana | Romaji | Opis |
---|---|---|---|
私共 | わたくしども | watakushi-domo | Bardzo oficjalnie, my. |
私等 | わたし-ら | watashi-ra | Oficjalnie, my. |
私たち | わたし-たち | watashi-tachi | Zwyczajowa forma, my. |
我等 | われ-ら | ware-ra | Z szacunkiem, zazwyczaj mężczyźni. |
我々 | われわれ | wareware | Z szacunkiem, zazwyczaj mężczyźni. Często słychać w przemowach. W niektórych kontekstach może przyjmować odcień nacjonalistyczny. |
僕等 | ぼくら | boku-ra | My, podobnie jak w przypadku 僕 boku powyżej. |
僕たち | ぼくたち | boku-tachi | My, podobnie jak w przypadku 僕 boku powyżej. |
俺たち | おれたち | ore-tachi | My, zuchwale/samochwalczo, mężczyźni. |
俺等 | おいら lub おれら | oira, orera | My, zuchwale/samochwalczo, mężczyźni. |
Zaimki drugiej osoby
edytujLiczba pojedyncza
edytujKanji | Kana | Romaji | Opis |
---|---|---|---|
貴方 | あなた | anata | Brzmi trochę poufale, ale jest formą najbardziej neutralną. Używany, kiedy rozmówca nie jest pewien pozycji w hierarchi społecznej słuchającego, stąd najbezpieczniejsze w użyciu. Także używane przez żonę do męża. |
君 | きみ | kimi | Bliska rodzina i przyjaciele. |
貴様 | きさま | kisama | Bardzo obraźliwie: początkowo zwrot grzeczny, ale z czasem nastąpiło przewartościowanie słowa. |
貴方 | あんた | anta | Bardzo poufale, wariant anata. |
お前 | おまえ | omae | Kierowane do kogoś o niższym statusie. Także wykorzystywane przez przyjaciół, ale użyte nieprawidłowo, może brzmieć obraźliwie. |
手前 | てまえ lub てめえ | temae, temee | Bardzo obraźliwie z tych samych powodów jak w przypadku 貴様 kisama. |
Liczba mnoga
edytujKanji | Kana | Romaji | Opis |
---|---|---|---|
貴方等 | あなたら | anata-ra | Nieoficjalna wersja wy. |
貴方たち | あなたたち | anata-tachi | Zwyczajowo wy. |
貴方方 | あなたがた | anata-gata | Oficjalnie, pochlebczo, wy. |
貴様等 | きさまら | kisama-ra | Ta sama obraźliwa wersja jak w przypadku 貴様 kisama. |
お前等 | おまえら | omae-ra | Ten sam wydźwięk jak w przypadku お前 omae. |
手前等 | てまえら lub てめえら | temae-ra, temee-ra | Ta sama obraźliwa wersja jak w przypadku 手前 temae. |
Zaimki wskazujące
edytujW języku japońskim występują cztery grupy zaimków wskazujących: こ- (ko-), そ- (so-), あ- (a-), ど- (do-).
Grupa こ - (これ kore - "to") (この kono - "ten") - wskazują na przedmioty znajdujące się w pobliżu mówiącego. Grupa そ - (それ sore - "tamto") (その sono - "tamten") - wskazują na przedmioty znajdujące się w pobliżu słuchającego rozmówcy. Grupa あ - (あれ are - "tamto") (あの ano - "tamten") - wskazują na przedmioty odległe zarówno od mówiącego jak i słuchającego. Grupa ど - (どれ dore - który) (どの dono - "który") - zaimki pytajne.
Dla wskazania obiektów znajdujących się blisko mówiącego używa się zaimka これ. W przypadku słuchającego używa się それ. Jeżeli obiekt jest odległy zarówno dla mówiącego jak i słuchającego używa się zaimka あれ. Pytanie o przedmiot zawiera słowo どれ.
- 「なにこれ?」 - Co to [jest]?
- 「りんごはどれ?」 - Które to jabłko? (w rozumieniu które z tych rzeczy (owoców) to jabłko)
- 「あのねこはわかいです。」 - Tamten (daleko) kot jest młody.
Istnieją także zaimki określające położenie, miejsce: ここ, そこ, あそこ, どこ.
- 「ここはひみつです。」 - To miejsce jest tajemnicą.
Jest również wiele słów tworzonych z niektórymi z prefiksów podanych grup. Dla przykładu こいつ oznacza "ta osoba" a どう to "w jaki sposób (jak)?".
forma | Tutaj (ko) | Tam (so) | Tam (daleko) (a) | Pytanie (do) |
---|---|---|---|---|
przedmioty, osoby | これ to |
それ tamto |
あれ tamto (daleko) |
どれ który (-a, -e) |
przedmioty, osoby | この ten __ |
その tamten __ |
あの tamten (daleko) __ |
どの który __ |
miejsce, położenie | ここ tutaj |
そこ tam |
あそこ tam (daleko) |
どこ gdzie |
kierunek | こちら tędy |
そちら tamtędy |
あちら tamtą (odległą) drogą |
どちら którędy |
osoby | こいつ ta osoba |
そいつ tamta osoba |
あいつ tamta (odległa) osoba |
どいつ która osoba |
Rodzaj (czegoś) | こんな ten rodzaj |
そんな tamten rodzaj |
あんな tamten rodzaj (po za zasięgiem obu rozmówców) |
どんな jaki rodzaj |
sposób | こう w ten sposób |
そう w tamten sposób |
ああ w tamten sposób (po za zasięgiem obu rozmówców) |
どう w jaki sposób |