Kategoria:Książka:Zbiór zadań maturalnych/podstawa programowa 2017/Biologia/Zakres rozszerzony/Treści nauczania/XI/2/7
| XI. Funkcjonowanie zwierząt. | ||
|---|---|---|
1. Podstawowe zasady budowy i funkcjonowania organizmu zwierzęcego.
Uczeń: |
1) rozpoznaje tkanki zwierzęce na preparacie mikroskopowym, na schemacie, mikrofotografii, na podstawie opisu i wykazuje związek ich budowy z pełnioną funkcją;
Zadania realizujące ten punkt | |
2) przedstawia znaczenie połączeń międzykomórkowych w tkankach zwierzęcych;
Zadania realizujące ten punkt | ||
3) wykazuje związek budowy narządów z pełnioną przez nie funkcją;
Zadania realizujące ten punkt | ||
4) przedstawia powiązania funkcjonalne pomiędzy narządami w obrębie układu;
Zadania realizujące ten punkt | ||
5) przedstawia powiązania funkcjonalne pomiędzy układami narządów w obrębie organizmu;
Zadania realizujące ten punkt | ||
6) przedstawia mechanizmy warunkujące homeostazę (termoregulacja, osmoregulacja, stałość składu płynów ustrojowych, ciśnienie krwi, rytmy dobowe i sezonowe);
Zadania realizujące ten punkt | ||
7) wykazuje związek między wielkością, aktywnością życiową, temperaturą ciała, a zapotrzebowaniem energetycznym organizmu.
Zadania realizujące ten punkt | ||
2. Porównanie poszczególnych czynności życiowych zwierząt, z uwzględnieniem struktur odpowiedzialnych za ich przeprowadzanie.
|
||
a) przedstawia adaptacje w budowie i funkcjonowaniu układów pokarmowych zwierząt do rodzaju pokarmu oraz sposobu jego pobierania,
Zadania realizujące ten punkt | ||
b) rozróżnia trawienie wewnątrzkomórkowe i zewnątrzkomórkowe u zwierząt,
Zadania realizujące ten punkt | ||
c) przedstawia rolę nieorganicznych i organicznych składników pokarmowych w odżywianiu człowieka, w szczególności białek pełnowartościowych i niepełnowartościowych, NNKT, błonnika, witamin,
Zadania realizujące ten punkt | ||
d) przedstawia związek budowy odcinków przewodu pokarmowego człowieka z pełnioną przez nie funkcją,
Zadania realizujące ten punkt | ||
e) przedstawia rolę wydzielin gruczołów i komórek gruczołowych w obróbce pokarmu,
Zadania realizujące ten punkt | ||
f) przedstawia proces trawienia poszczególnych składników pokarmowych w przewodzie pokarmowym człowieka; planuje i przeprowadza doświadczenie sprawdzające warunki trawienia skrobi,
Zadania realizujące ten punkt | ||
g) wyjaśnia rolę mikrobiomu układu pokarmowego w funkcjonowaniu organizmu,
Zadania realizujące ten punkt | ||
h) przedstawia proces wchłaniania poszczególnych produktów trawienia składników pokarmowych w przewodzie pokarmowym człowieka,
Zadania realizujące ten punkt | ||
i) przedstawia rolę wątroby w przemianach substancji wchłoniętych w przewodzie pokarmowym,
Zadania realizujące ten punkt | ||
j) przedstawia rolę ośrodka głodu i sytości w przyjmowaniu pokarmu przez człowieka,
Zadania realizujące ten punkt | ||
k) przedstawia zasady racjonalnego żywienia człowieka,
Zadania realizujące ten punkt | ||
l) przedstawia zaburzenia odżywiania (anoreksja, bulimia) i przewiduje ich skutki zdrowotne,
Zadania realizujące ten punkt | ||
m) podaje przyczyny (w tym uwarunkowania genetyczne) otyłości u człowieka oraz sposoby jej profilaktyki,
Zadania realizujące ten punkt | ||
n) przedstawia znaczenie badań diagnostycznych (gastroskopia, kolonoskopia, USG, próby wątrobowe, badania krwi i kału) w profilaktyce i leczeniu chorób układu pokarmowego, w tym raka żołądka, raka jelita grubego, zespołów złego wchłaniania, choroba Crohna.
Zadania realizujące ten punkt | ||
a) rozróżnia odporność wrodzoną (nieswoistą) i nabytą (swoistą) oraz komórkową i humoralną,
Zadania realizujące ten punkt | ||
b) opisuje sposoby nabywania odporności swoistej (czynny i bierny),
Zadania realizujące ten punkt | ||
c) przedstawia narządy i komórki układu odpornościowego człowieka,
Zadania realizujące ten punkt | ||
d) przedstawia rolę mediatorów układu odpornościowego w reakcji odpornościowej (białka ostrej fazy, cytokiny),
Zadania realizujące ten punkt | ||
e) wyjaśnia, na czym polega zgodność tkankowa i przedstawia jej znaczenie w transplantologii,
Zadania realizujące ten punkt | ||
f) wyjaśnia istotę konfliktu serologicznego i przedstawia znaczenie podawania przeciwciał anty-Rh,
Zadania realizujące ten punkt | ||
g) analizuje zaburzenia funkcjonowania układu odpornościowego (nadmierna i osłabiona odpowiedź immunologiczna) oraz podaje sytuacje wymagające immunosupresji (przeszczepy, alergie, choroby autoimmunologiczne).
Zadania realizujące ten punkt | ||
a) przedstawia warunki umożliwiające i ułatwiające dyfuzję gazów przez powierzchnie wymiany gazowej,
Zadania realizujące ten punkt | ||
b) wykazuje związek lokalizacji (wewnętrzna i zewnętrzna) i budowy powierzchni wymiany gazowej ze środowiskiem życia,
Zadania realizujące ten punkt | ||
c) podaje przykłady narządów wymiany gazowej, wskazując grupy zwierząt, u których występują,
Zadania realizujące ten punkt | ||
d) porównuje, określając tendencje ewolucyjne, budowę płuc gromad kręgowców,
Zadania realizujące ten punkt | ||
e) wyjaśnia mechanizm wymiany gazowej w skrzelach, uwzględniając mechanizm przeciwprądowy,
Zadania realizujące ten punkt | ||
f) wyjaśnia mechanizm wentylacji płuc u płazów, gadów, ptaków i ssaków,
Zadania realizujące ten punkt | ||
g) wykazuje związek między budową i funkcją elementów układu oddechowego człowieka,
Zadania realizujące ten punkt | ||
h) opisuje wymianę gazową w tkankach i płucach, uwzględniając powinowactwo hemoglobiny do tlenu w różnych warunkach pH i temperatury krwi oraz ciśnienia parcjalnego tlenu w środowisku zewnętrznym; planuje i przeprowadza doświadczenie wykazujące różnice w zawartości dwutlenku węgla w powietrzu wdychanym i wydychanym,
Zadania realizujące ten punkt | ||
i) analizuje wpływ czynników zewnętrznych na funkcjonowanie układu oddechowego (tlenek węgla, pyłowe zanieczyszczenie powietrza, dym tytoniowy, smog),
Zadania realizujące ten punkt | ||
j) przedstawia znaczenie badań diagnostycznych w profilaktyce chorób układu oddechowego (RTG klatki piersiowej, spirometria, bronchoskopia),
Zadania realizujące ten punkt | ||
k) przedstawia rolę krwi w transporcie gazów oddechowych,
Zadania realizujące ten punkt | ||
l) wyjaśnia na podstawie schematu proces krzepnięcia krwi,
Zadania realizujące ten punkt | ||
m) przedstawia rodzaje układów krążenia u zwierząt (otwarte, zamknięte) oraz wykazuje związek między budową układu krążenia i jego funkcją u poznanych grup zwierząt,
Zadania realizujące ten punkt | ||
n) wykazuje związek między budową i funkcją naczyń krwionośnych,
Zadania realizujące ten punkt | ||
o) porównuje, określając tendencje ewolucyjne, budowę serc gromad kręgowców,
Zadania realizujące ten punkt | ||
p) przedstawia budowę serca człowieka oraz krążenie krwi w obiegu płucnym i ustrojowym,
Zadania realizujące ten punkt | ||
q) przedstawia automatyzm pracy serca,
Zadania realizujące ten punkt | ||
r) wykazuje związek między stylem życia i chorobami układu krążenia (miażdżyca, zawał mięśnia sercowego, choroba wieńcowa serca, nadciśnienie tętnicze, udar, żylaki); przedstawia znaczenie badań diagnostycznych w profilaktyce chorób układu krążenia (EKG, USG serca, angiokardiografia, badanie Holtera, pomiar ciśnienia tętniczego, badania krwi),
Zadania realizujące ten punkt | ||
s) przedstawia funkcje elementów układu limfatycznego i przedstawia rolę limfy.
Zadania realizujące ten punkt | ||
a) wykazuje konieczność regulacji osmotycznej u zwierząt żyjących w różnych środowiskach,
Zadania realizujące ten punkt | ||
b) przedstawia istotę procesu wydalania oraz wymienia substancje, które są wydalane z organizmu,
Zadania realizujące ten punkt | ||
c) wykazuje związek między środowiskiem życia zwierząt i rodzajem wydalanego azotowego produktu przemiany materii,
Zadania realizujące ten punkt | ||
d) przedstawia układy wydalnicze zwierząt i określa tendencje ewolucyjne w budowie kanalików wydalniczych,
Zadania realizujące ten punkt | ||
e) analizuje, na podstawie schematu, przebieg cyklu mocznikowego oraz wyróżnia substraty i produkty tego procesu,
Zadania realizujące ten punkt | ||
f) przedstawia związek między budową i funkcją narządów układu moczowego człowieka,
Zadania realizujące ten punkt | ||
g) przedstawia proces tworzenia moczu u człowieka oraz wyjaśnia znaczenie regulacji hormonalnej w tym procesie,
Zadania realizujące ten punkt | ||
h) analizuje znaczenie badań diagnostycznych w profilaktyce chorób układu moczowego (badania moczu, USG jamy brzusznej, urografia),
Zadania realizujące ten punkt | ||
i) przedstawia dializę jako metodę postępowania medycznego przy niewydolności nerek.
Zadania realizujące ten punkt | ||
a) przedstawia chemiczne zróżnicowanie cząsteczek sygnałowych występujących u zwierząt,
Zadania realizujące ten punkt | ||
b) wyjaśnia, w jaki sposób hormony steroidowe i niesteroidowe (pochodne aminokwasów i peptydowe) regulują czynności komórek docelowych,
Zadania realizujące ten punkt | ||
c) podaje lokalizacje gruczołów dokrewnych człowieka i wymienia hormony przez nie produkowane,
Zadania realizujące ten punkt | ||
d) wyjaśnia, w jaki sposób koordynowana jest aktywność układów hormonalnego i nerwowego (nadrzędna rola podwzgórza i przysadki),
Zadania realizujące ten punkt | ||
e) wyjaśnia mechanizm sprzężenia zwrotnego ujemnego na osi podwzgórze – przysadka – gruczoł (hormony tarczycy, kory nadnerczy i gonad),
Zadania realizujące ten punkt | ||
f) przedstawia antagonistyczne działanie hormonów na przykładzie regulacji poziomu glukozy i wapnia we krwi,
Zadania realizujące ten punkt | ||
g) wyjaśnia rolę hormonów w reakcji na stres u człowieka,
Zadania realizujące ten punkt | ||
h) przedstawia rolę hormonów w regulacji wzrostu, tempa metabolizmu i rytmu dobowego,
Zadania realizujące ten punkt | ||
i) przedstawia rolę hormonów tkankowych na przykładzie gastryny, erytropoetyny i histaminy,
Zadania realizujące ten punkt | ||
j) określa skutki niedoczynności i nadczynności gruczołów dokrewnych.
Zadania realizujące ten punkt | ||
a) analizuje budowę układu nerwowego zwierząt bezkręgowych, wykazując związek między rozwojem tego układu i złożonością budowy zwierzęcia,
Zadania realizujące ten punkt | ||
b) przedstawia tendencje zmian w budowie mózgu kręgowców,
Zadania realizujące ten punkt | ||
c) wyjaśnia istotę powstawania i przewodzenia impulsu nerwowego; wykazuje związek między budową neuronu a przewodzeniem impulsu nerwowego,
Zadania realizujące ten punkt | ||
d) przedstawia działanie synapsy chemicznej, uwzględniając rolę przekaźników chemicznych; podaje przykłady tych neuroprzekaźników,
Zadania realizujące ten punkt | ||
e) przedstawia drogę impulsu nerwowego w łuku odruchowym,
Zadania realizujące ten punkt | ||
f) porównuje rodzaje odruchów i przedstawia rolę odruchów warunkowych w procesie uczenia się,
Zadania realizujące ten punkt | ||
g) przedstawia budowę i funkcje mózgu, rdzenia kręgowego i nerwów człowieka,
Zadania realizujące ten punkt | ||
h) przedstawia rolę autonomicznego układu nerwowego w utrzymaniu homeostazy oraz podaje lokalizacje ośrodków tego układu,
Zadania realizujące ten punkt | ||
i) wyróżnia rodzaje receptorów u zwierząt ze względu na rodzaj odbieranego bodźca,
Zadania realizujące ten punkt | ||
j) wykazuje związek pomiędzy lokalizacją receptorów w organizmie człowieka a pełnioną funkcją,
Zadania realizujące ten punkt | ||
k) przedstawia budowę oraz działanie oka i ucha człowieka; omawia podstawowe zasady higieny wzroku i słuchu,
Zadania realizujące ten punkt | ||
l) przedstawia budowę i rolę zmysłu smaku i węchu,
Zadania realizujące ten punkt | ||
m) wykazuje biologiczne znaczenie snu,
Zadania realizujące ten punkt | ||
n) wyjaśnia wpływ substancji psychoaktywnych, w tym dopalaczy, na funkcjonowanie organizmu,
Zadania realizujące ten punkt | ||
o) przedstawia wybrane choroby układu nerwowego (depresja, choroba Alzheimera, choroba Parkinsona, schizofrenia) oraz znaczenie ich wczesnej diagnostyki dla ograniczenia społecznych skutków tych chorób.
Zadania realizujące ten punkt | ||
a) przedstawia związek między środowiskiem życia a sposobem poruszania się,
Zadania realizujące ten punkt | ||
b) rozróżnia rodzaje ruchu zwierząt (rzęskowy, mięśniowy),
Zadania realizujące ten punkt | ||
c) analizuje współdziałanie mięśni z różnymi typami szkieletu (hydrauliczny, zewnętrzny, wewnętrzny),
Zadania realizujące ten punkt | ||
d) analizuje budowę szkieletu wewnętrznego (na schemacie, modelu, fotografii) jako wyraz adaptacji do środowiska i trybu życia,
Zadania realizujące ten punkt | ||
e) opisuje współdziałanie mięśni, ścięgien, stawów i kości w ruchu człowieka;
Zadania realizujące ten punkt | ||
f) przedstawia budowę mięśnia szkieletowego (filamenty aktynowe i miozynowe, miofibrylla, włókno mięśniowe, brzusiec mięśnia),
Zadania realizujące ten punkt | ||
g) wyjaśnia, na podstawie schematu, molekularny mechanizm skurczu mięśnia,
Zadania realizujące ten punkt | ||
h) przedstawia sposoby pozyskiwania ATP niezbędnego do skurczu mięśnia,
Zadania realizujące ten punkt | ||
i) wykazuje znaczenie skurczu tężcowego w funkcjonowaniu układu ruchu,
Zadania realizujące ten punkt | ||
j) przedstawia antagonizm i współdziałanie mięśni w wykonywaniu ruchów,
Zadania realizujące ten punkt | ||
k) rozpoznaje rodzaje kości ze względu na ich kształt (długie, krótkie, płaskie, różnokształtne),
Zadania realizujące ten punkt | ||
l) rozpoznaje (na modelu, schemacie, rysunku) rodzaje połączeń kości i określa ich funkcje,
Zadania realizujące ten punkt | ||
m) rozpoznaje (na modelu, schemacie, rysunku) kości szkieletu osiowego, obręczy i kończyn człowieka,
Zadania realizujące ten punkt | ||
n) wyjaśnia wpływ odżywiania się (w tym suplementacji) i aktywności fizycznej na rozwój oraz stan kości i mięśni człowieka,
Zadania realizujące ten punkt | ||
o) przedstawia wpływ substancji stosowanych w dopingu na organizm człowieka.
Zadania realizujące ten punkt | ||
a) przedstawia różne rodzaje pokrycia ciała zwierząt i podaje ich funkcje,
Zadania realizujące ten punkt | ||
b) wykazuje związek między budową i funkcją skóry kręgowców,
Zadania realizujące ten punkt | ||
c) przedstawia przykłady sposobów regulacji temperatury ciała u zwierząt endotermicznych oraz ektotermicznych,
Zadania realizujące ten punkt | ||
d) przedstawia znaczenie estywacji (snu letniego) i hibernacji (snu zimowego) w funkcjonowaniu zwierząt,
Zadania realizujące ten punkt | ||
e) przedstawia rolę skóry w syntezie prowitaminy D; wykazuje związek nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UV z procesem starzenia się skóry oraz zwiększonym ryzykiem wystąpienia chorób i zmian skórnych.
Zadania realizujące ten punkt | ||
a) porównuje bezpłciowe i płciowe rozmnażanie zwierząt w aspekcie zmienności genetycznej,
Zadania realizujące ten punkt | ||
b) przedstawia na przykładzie wybranych grup zwierząt sposoby rozmnażania bezpłciowego,
Zadania realizujące ten punkt | ||
c) przedstawia istotę rozmnażania płciowego,
Zadania realizujące ten punkt | ||
d) rozróżnia zapłodnienie zewnętrzne i wewnętrzne, jajorodność, jajożyworodność i żyworodność oraz podaje przykłady grup zwierząt, u których występuje,
Zadania realizujące ten punkt | ||
e) wykazuje związek budowy jaja ze środowiskiem życia,
Zadania realizujące ten punkt | ||
f) wykazuje związek ilości żółtka w jaju z typem rozwoju u zwierząt,
Zadania realizujące ten punkt | ||
g) analizuje na podstawie schematu cyklu rozwojowego zwierząt pasożytniczych; rozróżnia żywicieli pośrednich i ostatecznych,
Zadania realizujące ten punkt | ||
h) rozróżnia rozwój prosty i złożony oraz podaje przykłady zwierząt, u których występuje,
Zadania realizujące ten punkt | ||
i) porównuje przeobrażenie zupełne i niezupełne u owadów, uwzględniając rolę poczwarki w cyklu rozwojowym,
Zadania realizujące ten punkt | ||
j) wykazuje rolę hormonów (juwenilny i ekdyzon) w procesie przeobrażenia u owadów,
Zadania realizujące ten punkt | ||
k) porównuje na podstawie schematów etapy rozwoju zarodkowego zwierząt pierwoustych i wtóroustych,
Zadania realizujące ten punkt | ||
l) przedstawia rolę błon płodowych w rozwoju zarodkowym owodniowców,
Zadania realizujące ten punkt | ||
m) przedstawia budowę i funkcje narządów układu rozrodczego męskiego i żeńskiego człowieka,
Zadania realizujące ten punkt | ||
n) analizuje proces gametogenezy u człowieka i wskazuje podobieństwa oraz różnice w przebiegu powstawania gamet męskich i żeńskich,
Zadania realizujące ten punkt | ||
o) przedstawia przebieg cyklu menstruacyjnego, z uwzględnieniem działania hormonów przysadkowych i jajnikowych w jego regulacji,
Zadania realizujące ten punkt | ||
p) przedstawia rolę syntetycznych hormonów (progesteronu i estrogenów) w regulacji cyklu menstruacyjnego,
Zadania realizujące ten punkt | ||
q) przedstawia przebieg ciąży z uwzględnieniem funkcji łożyska; analizuje wpływ czynników wewnętrznych i zewnętrznych na przebieg ciąży; wyjaśnia istotę i znaczenie badań prenatalnych,
Zadania realizujące ten punkt | ||
r) przedstawia etapy ontogenezy człowieka, uwzględniając skutki wydłużającego się okresu starości.
Zadania realizujące ten punkt | ||
Poniżej widnieje wykaz wszystkich zadań realizujących ten punkt działu Funkcjonowanie zwierząt:
Podkategorie
Poniżej wyświetlono 15 spośród wszystkich 15 podkategorii tej kategorii.
Strony w kategorii „Książka:Zbiór zadań maturalnych/podstawa programowa 2017/Biologia/Zakres rozszerzony/Treści nauczania/XI/2/7”
W tej kategorii jest tylko jedna strona.