Porozumieć się bez przemocy/Model porozumienia bez przemocy
Dzięki PBP jesteśmy w stanie nawiązać kontakt z samym sobą oraz z innymi tak, aby wrodzone nam współczucie mogło zakwitnąć. Dzięki tej metodzie zmieniamy swój styl wyrażania się oraz słuchania innych. Zmiana taka możliwa jest dzięki skupianiu świadomości na czterech obszarach (czterech elementach PBP): na tym co spostrzegamy, co czujemy, czego potrzebujemy i na kierowanych do innych ludzi prośbach, przez których spełnienie nasze życie może zostać wzbogacone. Stosując PBP słuchamy innych wnikliwie, rodzi się wzajemny szacunek, empatia oraz obustronne pragnienie dawania "z serca".
Kilka uwag edytuj
Posługując się poniższym modelem możemy oczywiście najpierw wyrazić siebie lub zacząć od empatycznego odbioru przekazu rozmówcy. Nie traktujmy tego jako sztywnej formuły, lecz dostosowujmy ją do konkretnych sytuacji, do osobistych skłonności czy kulturowych uwarunkowań. Możliwym także jest przejście przez cztery elementy PBP bez użycia słów - sednem metody jest bowiem świadomość obecności czterech elementów procesu, a nie konkretne słowa.
Faza I edytuj
Szczerze wyrażam siebie poprzez cztery elementy PBP:
1 Spostrzeżenie edytuj
W sposób szczery wyrażam to, co dzieje się ze mną, nikogo nie obwiniając ani nie krytykując (bez moich ocen).
Mówimy o konkretnych uczynkach, które spostrzegamy (widzimy, słyszymy, przypominamy sobie, wyobrażamy); mogą one wnosić coś lub nie wnosić niczego do naszego życia przyczyniając się lub nie do naszego dobrego samopoczucia:
Gdy (ja) widzę (słyszę, przypominam sobie itp.)...
2 Uczucia edytuj
Mówimy, co czujemy w danej sytuacji (wyrażając emocje lub odczucia, nie myśli):
Czuję...
3 Potrzeby edytuj
Dr Rosenberg nazywa nasze potrzeby przejawami energii życiowej. Może ona mieć postać potrzeb, pragnień, oczekiwań, myśli lub systemów wartości (zamiast preferencji lub konkretnych działań) wywołujących w nas te konkretne uczucia:
ponieważ potrzebuję...
4 Prośby edytuj
Gdy widzę coś, co może wzbogacić moje życie, proszę o to jasno i wyraźnie, niczego jednak nie żądając.
Mówimy wtedy o konkretnym działaniu, którego byśmy sobie życzyli:
prosiłbym cię, żebyś...
Faza II edytuj
W tej fazie następuje empatyczny odbiór przy pomocy czterech elementów PBP:
1 Spostrzeżenie edytuj
Przyjmuję z empatią to, co dzieje się w danym momencie z tobą, nie słysząc w tym, co do mnie mówisz, żadnych zarzutów ani krytyki.
Mówimy tutaj o konkretnych uczynkach, które spostrzegamy (widzimy, słyszymy, przypominamy sobie, wyobrażamy). Mogą one dobru rozmówcy służyć lub nie. W przypadku, gdy dajemy rozmówcy naszą empatię, czasem ten krok pomijamy.
Gdy (ty) widzisz (słyszysz, przypominasz sobie itp.)...
2 Uczucia edytuj
Pytamy, co rozmówca czuje w danej sytuacji:
Czy czujesz...?
3 Potrzeby edytuj
Zauważamy, w jaki sposób energia życiowa wywołując te konkretne uczucia przejawia się u naszego rozmówcy:
ponieważ potrzebujesz...
4 Prośby edytuj
Odnosimy się z empatią do prośby rozmówcy, nie słysząc w niej tonu żądania.
Pytamy o konkretne działanie, którego być może rozmówca sobie życzy (czasem pomijamy tę część, gdy dajemy rozmówcy empatię):
czy chciałbyś, żebym...?