Wikibooks:Piąte urodziny

Pomoc
Piąte urodziny

Uwaga: Poniższy tekst dostępny jako Public Domain co oznacza, że możesz cały ten tekst oraz wybrane jego fragmenty wykorzystywać do dowolnych celów nie podając nawet autorów ani źródła.

Serwis Wikibooks obchodzi 10 lipca piąte urodziny. Uruchomiony przez Fundację Wikimedia dwa lata po starcie Wikipedii projekt ma na celu wykorzystanie wiki do tworzenia wolnodostępnych podręczników do nauki. Początkowo dostępny jedynie po angielsku, obecnie obejmuje ponad 120 wersji językowych, w tym również polską.

Na polskiej edycji Wikibooks w ostatnich dniach dzięki pracom nad dokumentacją funkcji arkusza kalkulacyjnego pakietu OpenOffice.org udało się przekroczyć liczbę 3 000 artykułów i prześcignąć japońską edycję Wikipodręczników. Polska wersja jest obecnie ósmą pod względem liczby haseł.

Historia Wikibooks

Kalendarium

Data	Międzynarodowe projekty	Polskie wersje
15 stycznia 2001	Powstaje Wikipedia
26 września 2001		Powstaje polska Wikipedia
12 grudnia 2002	Powstaje Wikisłownik
10 lipca 2003	Powstają Wikicytaty Powstaje Wikibooks
24 stycznia 2004		Na anglojęzycznych Wikibooks powstają pierwsze podręczniki po polsku
29 marca 2004		Powstaje polski Wikisłownik
17 lipca 2004		Powstają polskie Wikicytaty
25 lipca 2004		Polskie Wikibooks otrzymuje własny serwer

Wikibooks powstało z inicjatywy Karla Wicka oraz kilku innych użytkowników anglojęzycznej Wikipedii na skutek poddania pod głosowanie usunięcia tworzonego tam "podręcznika" do chemii. Projekt początkowo nosił nazwę Wikimedia Free Textbook Project oraz Wikimedia-Textbooks. Za cel postawiono tworzenie podręczników do nauki o otwartej treści.

Karl Wick nie jest już aktywny na Wikibooks, ale część z rzeczy stworzonych przez niego na samy początku jest wciąż w użyciu: jak na przykład logo Wikibooks oraz ikony pokazujące stopień zaawansowania rozwoju podręczników.

Na początku roku 2007 doszło do interwencji twórcy Wikipedii, Jimmy'ego Walesa na angielskich Wikibooks. Wales był niezadowolony z faktu, że na Wikibooks rozwijane są podręczniki do gier komputerowych oraz różne poradniki na, według niego, niepoważne tematy. Ogłosił, że wszystkie tego typu książki zostaną bezwzględnie usunięte z Wikibooks w ciągu miesiąca i że Wikibooks ma odtąd ściśle trzymać się tworzenia podręczników służących nauce – zmieniając jednocześnie zasady Wikibooks dotyczące akceptowanych tematów. Część użytkowników przyjęło tę akcję z niezadowoleniem, opisując postępowanie Walesa jako niedemokratyczne i będące nadużyciem swojej pozycji; część przyjęła ją z zadowoleniem jako powrót do założeń leżących u podstaw Wikibooks. Ostatecznie podręczniki do gier zniknęły, przeniesione na różne niezależne wiki poświęcone ściśle grom.

Dotacje podręczników i współpraca akademicka

W czerwcu 2007 Asia-Pacific Development Information Programme Organizacji Narodów Zjednoczonych przekazał Wikibooks 15 podręczników na temat Wolnego Oprogramowania oraz społeczeństwa informacyjnego. Podręcznik Wikibooks podarował też m.in. Uniwersytet w Cape Town (FHSST Physics).

W tworzeniu podręczników uczestniczą profesorowie akademiccy i studenci. Przykładowo, podręcznik XML - Managing Data Exchange został stworzony przez grupę studencką w ramach przygotowywania pracy magisterskiej. Podręcznik Social and Cultural Foundations of American Education tworzony przez profesorów, doktorantów i studentów służy jako materiał w kursach Old Dominion University w Norfolk i doczekał się już trzeciej edycji.

Wikijunior

W październiku 2004 Fundacja Wikimedia otrzymała od Fundacji Becka grant na stworzenie książek dla dzieci. Na skutek tego w ramach Wikibooks powstał podprojekt Wikijunior. Obecnie istnieje prawie 20 książek dla dzieci do lat 12. Niektóre z tych książek (na przykład Big Cats) są oceniane jako gotowe do druku i podejmowane są kroki w kierunku wydania książek Wikijuniora na papierze.

Dostępność podręczników

Domyślnie podręczniki na Wikibooks dostępne są jako połączone ze sobą linkami osobne strony. W celu ułatwienia drukowania podręczników tworzone są specjalne "wersje do druku", zbierające całą zawartość na pojedynczej stronie. Dla odpowiednio rozbudowanych podręczników przygotowuje się wersję w formacie PDF, którą można zarówno czytać na ekranie, jak i wydrukować.

Ze względu na licencję GFDL podręczniki z Wikibooks można swobodnie (przy zachowaniu zasad licencji) powielać i rozprowadzać, bez konieczności pytania autorów o zgodę i bez obawy o łamanie praw autorskich. Podręczniki te można nawet wydrukować i sprzedawać.

Wikibooks a inne projekty Fundacji Wikimedia

• 
  liczba wersji językowych projektów
• 
  porównanie liczby stron na projektach

Wikibooks jest trzecim projektem Wikimedia Foundation pod względem liczby wersji językowych. Wikibooks pod względem liczby artykułów jest w porównaniu z Wikipedią bardzo małym projektem, jednak po części wpływ na tę dysproporcję ma tendencja na Wikibooks do budowania podręczników z mniejszej liczby długich rozdziałów. Strona na polskiej Wikipedii na średnio 1813 znaków, na Wikibooks – 2914.

Wersje językowe Wikibooks

wzrost największych edycji językowych

Największe edycje językowe Wikibooks

Miejsce	Język	Liczba modułów	Liczba mod. [%]
1	angielski	30 242	30,94 %
2	niemiecki	11 390	11,65 %
3	francuski	6 167	6,31 %
…
7	włoski	3 443	3,52 %
8	polski	3 133	3,21 %
9	japoński	3 116	3,19 %
	razem

Polska edycja

Największe podręczniki (wg liczby rozdziałów)

Podręcznik	Rozdziałów
Książka kucharska	340
Zanurkuj w Pythonie	235
OpenOffice.org	152
Matematyka dla liceum	130
Japoński	128

Największe podręczniki (wg ilości znaków)

Podręcznik	Tys. znaków
Zanurkuj w Pythonie	1 163
PHP	549
Matematyka dla liceum	539
Japoński	504
C	476

• 
• 
• 
• 
• 

W styczniu 2004 na jedynej istniejącej wówczas wersji językowej Wikibooks – angielskiej – zaczęły powstawać podręczniki po polsku. Staraniem kilku osób, wśród nich użytkownika o pseudonimie Reytan, 6 miesięcy później polskie Wikibooks otrzymuje własny adres i własną wiki.

Od tego momentu powstało wiele różnych podręczników, jednak wśród nich można zauważyć przewagę nauk ścisłych (zwłaszcza informatyki) oraz kursów języków obcych. Wśród książek o językach programowania znajduje się tłumaczenie znanej książki Dive into Python Mirka Pilgrima (równoważnik około 400 stron maszynopisu, obecnie jedna z największych pozycji obejmująca na dzień 10.07.2008 roku 235 rozdziałów - co stanowi ok. 7% w statystykach Wikibooks.pl) oraz podręcznik do języka C (równoważnik około 200 stron maszynopisu, obecnie posiadającego 109 modułów - czyli ok. 3,5% ogólnych zasobów Wikibooks). Jako pomoc w edytowaniu Wikipedii powstał podręcznik MediaWiki w obrazkach. Jako przygotowanie do matury podstawowej i rozszerzonej z matematyki ma służyć Matematyka dla liceum. Książka IRC oprócz opisu sposobu korzystania z sieciowych pogawędek przekazuje też, jak się zachowywać, czyli ircową netykietę. Kurs japońskiego jest pełnym przewodnikiem po tym języku, obejmującym pisownię, transkrypcję łacińską, gramatykę i słownictwo. W podręcznikach językowych wprowadzane są ustandaryzowane ramki, w których demonstrowane jest nowe słownictwo, przykładowe dialogi czy inne ćwiczenia. Na Wikibooks tworzone są również kursy mniej popularnych języków, jak kaszubskiego, górnołużyckiego, jidysz.

Oprócz wyżej wymienionych istnieją podręczniki o bardziej praktycznych zastosowaniach: Ekoogrodnictwo, wprowadzająca techniki ułatwiające naukę i zapamiętywanie Organiczna technika studiowania, Jak zrobić dobry zielnik czy też Piwowarstwo domowe. Zwieńczeniem tej grupy jest stały element każdej edycji językowej Wikibooks, czyli Książka kucharska - składająca się z około 340 przepisów i zajmująca około 10% zasobów polskiej edycji projektu.

• 
• 

Potrzeba współpracy ze środowiskami akademickimi

Do tej pory polska edycja Wikibooks nie doczekała się jeszcze tego, co angielska – zaangażowania środowisk akademickich w tworzenie projektu na większą skalę. Choć podręczniki z Wikibooks coraz częściej bywają wskazywane jako pomoc naukowa (dotyczy to głównie kursów języków programowania), studenci i profesorowie nie prowadzą zorganizowanych prac nad podręcznikami na polskich Wikibooks. Nadzieje na zmianę tej sytuacji wiązane są z uruchomioną na Wikipedii inicjatywą Projekty szkolne i akademickie, mającą na celu zbliżenie wikipedystów i środowisk akademickich.

Wikibooks na Wakacjach z Wikipedią

Przy okazji akcji Wakacje z Wikipedią Wikibooks zaprezentowało kilka pomysłów na prace nad podręcznikami na Wikibooks. Zapraszamy!

Przypisy

---

Powrót do Pomocy Wikibooks

Koniec