Chemia nieorganiczna/Kwas solny

Kwas chlorowodorowy (solny) ($HCl$) to związek nieorganiczny, należący do grupy kwasów beztlenowych.

Wzór strukturalny kwasu solnego.

Model cząsteczki kwasu solnego.

Otrzymywanie

Kwas solny można otrzymać przez rozpuszczenie chlorowodoru w wodzie.

Doświadczenie Doświadczenie Otrzymywanie kwasu solnego.

Czynności Do próbówki z chlorowodorem nalać wody z oranżem metylowym. Zatkać próbówkę korkiem i wstrząsnąć. Obserwacje Woda z oranżem metylowym zabarwiła się na czerwono. Wnioski Chlorowodór rozpuszcza się w wodzie, tworząc kwas chlorowodorowy (solny).

Właściwości

Kwas solny jest silnie żrący.

Kwas solny jest bezbarwną, dymiącą na powietrzu cieczą, cięższą od wody. Jest silnie żrący. Maksymalne stężenie kwasu, jakie można osiągnąć, wynosi 37%.

Kwas chlorowodorowy dysocjuje z wytworzeniem kationu wodoru i anionu chlorkowego: $HCl\Longrightarrow H^{+}+Cl^{-}$.

Reaguje z:

a) zasadami (reakcje zobojętniania), np.: $NaOH+HCl\Longrightarrow NaCl+H_{2}O$

b) większością metali nieszlachetnych, np.:
$6HCl+2Al\Longrightarrow 2AlCl_{3}+3H_{2}\Uparrow$
$2Na+2HCl\Longrightarrow 2NaCl+H_{2}\Uparrow$ (wodór wydziela się z roztworu w postaci gazowej)

c) tlenkami metali, np.: $Na_{2}O+2HCl\Longrightarrow 2NaCl+H_{2}O$

d) niektórymi solami, np.:$CaSO_{3}+2HCl\Longrightarrow CaCl_{2}+H_{2}O+SO_{2}$

W reakcjach tych powstają odpowiednie sole, nazywane chlorkami danego metalu, np. NaCl – chlorek sodu.

Ciekawostka Ciekawostka Kwas dymiący.

Dym, unoszący się z naczynia ze stężonym kwasem solnym, to drobne kropelki tego kwasu. Chlorowodór, który wydostaje się z naczynia, łączy się z parą wodną z powietrza, tworząc kwas. Przy niższych stężeniach (poniżej 30%) dym nie tworzy się.

Kwas solny jest ważnym odczynnikiem chemicznym.

Zastosowanie

Kwas solny jest jednym z najważniejszych kwasów w przemyśle: chemicznym, farmaceutycznym i metalurgicznym, gdzie używany jest do oczyszczania powierzchni metali i ekstrakcji rud. Ponadto jest stosowany w garbarstwie oraz przy produkcji barwników, tworzyw sztucznych i sztucznych włókien. W laboratorium jest używany jako odczynnik chemiczny. Zmieszany z kwasem azotowym w stosunku 3:1 tworzy wodę królewską – roztwór, który rozpuszcza złoto i platynę.

Znaczenie biologiczne

Kwas solny pełni bardzo ważną funkcję w procesie trawiennym większości zwierząt. Jest on wydzielany w żołądku przez specjalne komórki okładzinowe. Kwas solny między innymi aktywuje pepsynogen, nieczynną postać pepsyny. Pepsyna, enzym działający w środowisku kwaśnym, rozkłada białko do prostszych polipeptydów.

Ponadto kwas solny ma działanie bakteriobójcze – niszczy bakterie, które dostały się do ustroju wraz z jedzeniem. Ułatwia także wchłanianie żelaza i wapnia oraz uczestniczy w regulacji otwierania i zamykania odźwiernika żołądka.

Ciekawostka Ciekawostka Dlaczego "kwas solny"?

Chlorowodór można otrzymać w reakcji soli kamiennej (chlorku sodu) ze stężonym kwasem siarkowym(VI) – tak otrzymuje się chlorowodór na skalę przemysłową: 2 NaCl + H2SO4 → Na2SO4 + 2 HCl $\Uparrow$. Od tej reakcji pochodzi właśnie nazwa "kwas solny".