Wikijunior:Układ Słoneczny/Komety

Układ Słoneczny

Wstęp Nasz Układ Słoneczny Słońce ☉ • Merkury ☿ Wenus ♀ Ziemia ⨁ Księżyc Mars ♂ • Pas planetoid Ceres ⚳ • Jowisz ♃ Saturn ♄ Uran ⛢ Neptun ♆ • Komety Pas Kuipera Pluton ♇ Haumea Makemake Eris Obłok Oorta Heliosfera Słowniczek Obserwacje

Czym są komety

Komety składają się z lodu i pyłu kosmicznego – można wyobrażać je sobie jako ogromne, dość brudne „kule śniegowe”. Powstają poza orbitą Plutona, w wielkim pierścieniu z brył lodu, pyłu i skał, zwanym Pasem Kuipera. Kometa powstaje w wyniku łączenia się brył lodu i skał; kiedy jest odpowiednio duża, zaczyna być przyciągana przez Słońce. Komety potrzebują wielu lat na okrążenie Słońca – od kilkudziesięciu lat do kilku tysięcy lat. Dzieje się tak, ponieważ zaczynają okrążać Słońce z bardzo daleka. Ich orbity mają wydłużony, wyraźnie eliptyczny kształt, w odróżnieniu od planet, których orbity są niemal okręgami.

Małe ciało niebieskie poruszające się w układzie planetarnym, które na krótko pojawia się w pobliżu gwiazdy centralnej. Ciepło tej gwiazdy powoduje, że wokół komety powstaje koma, czyli gazowa otoczka. W przestrzeń kosmiczną jądro komety wyrzuca materię, tworzącą dwa warkocze kometarne – gazowy i pyłowy, skierowane pod różnymi kątami do kierunku ruchu komety. 

Jak wyglądają komety?

Komety, które można zobaczyć na niebie bez teleskopu, są wyjątkowe – to największe i najjaśniejsze z komet. Masz szanse zobaczyć taką kometę raz lub dwa razy w życiu. Większość komet da się obserwować tylko przez teleskop. Te nieliczne, które widać gołym okiem, są widoczne na niebie jako rozmazane smugi.

Kiedy kometa znajduje się daleko od Słońca, jest twardą bryłą lodu i skał. Jednak w miarę zbliżania się do Słońca jej powierzchnia ogrzewa się i lód zaczyna topnieć. Duże ilości wody i gazu „parują” z powierzchni, uwalniając również pył i kawałki skał. Tworzą one ogon (lub warkocz) komety. Czasem można zaobserwować dwa ogony: jeden, lżejszy, składa się z wody i gazu, a drugi ze skał, pyłu i bryłek lodu.

Jądro komety ma zazwyczaj od kilku do kilkuset kilometrów średnicy, ale ogon może rozciągać się na miliony kilometrów.

Ile jest komet w Układzie Słonecznym?

Nikt nie wie tego dokładnie. Większość czasu komety spędzają daleko od Słońca – tak daleko, że nie da się ich zobaczyć nawet przy pomocy teleskopu. Jednak każdego roku astronomowie-amatorzy odkrywają ponad sto nie znanych wcześniej komet, które znalazły się dość blisko. Do listopada 2005 roku astronomowie odkryli 2 857 komet. Większość obserwowanych komet nigdy nie wraca – albo zderzają się ze Słońcem, albo na zawsze opuszczają Układ Słoneczny. Takich, które wcześniej czy później zaobserwujemy, mogą być miliony.

Astronomowie oceniają, że ze wszystkich widzianych dotąd komet jedynie 253 to komety powracające.

Od czego pochodzą ich nazwy?

Zazwyczaj nazwa komety pochodzi od nazwiska jej odkrywcy. Kiedy w odkryciu brało udział kilku ludzi, kometa otrzymuje nazwę kilkuczłonową, np. kometa Hale-Boppa lub Shoemakera-Levy'ego. Uważa się za wielki zaszczyt mieć kometę nazwaną swoim nazwiskiem.

Jakie są najsłynniejsze komety w historii?

Kometa Halleya – prawdopodobnie najsłynniejsza z komet. Pierwsza, o której ustalono, że jest kometą powracającą. Pojawia się co 75–76 lat.

Kometa Encke – odkryta jako druga z powracających komet.

Kometa Shoemaker-Levy 9 – pierwsza kometa, którą zaobserwowano w zderzeniu z innym ciałem niebieskim. W 1994 zderzyła się z Jowiszem, co było prawdopodobnie najdokładniej badanym zjawiskiem astronomicznym w historii.

Czy komety przynoszą nieszczęście?

W dawnych czasach ludzie niezbyt dobrze rozumieli, czym są komety i skąd się biorą. Były traktowane jako niezwykłe zjawiska na niebie. W pewnych kulturach komety były uznawane za zapowiedź wielkiego nieszczęścia, jak na przykład śmierć władcy lub klęska na wojnie. W innych krajach uważano je za dobry znak, zwiastujący dobry urodzaj. Starożytni astronomowie chińscy pozostawili dokładne opisy, kiedy pojawiały się komety, a także jak wyglądały oraz w której części nieba były widoczne.

Nawet w 1910 roku, pojawienie się komety Halleya wywołało powszechną panikę, gdy okazało się, że Ziemia znajdzie się w zasięgu ogona komety. Obawiano się, że gaz z ogona komety może zatruć atmosferę Ziemi. W rzeczywistości ogon komety zawiera tak mało gazu, że jego wpływ na atmosferę Ziemi byłby niemierzalny.