Wikijunior:Układ Słoneczny/Pas Kuipera

Układ Słoneczny

Wstęp Nasz Układ Słoneczny Słońce ☉ • Merkury ☿ Wenus ♀ Ziemia ⨁ Księżyc Mars ♂ • Pas planetoid Ceres ⚳ • Jowisz ♃ Saturn ♄ Uran ⛢ Neptun ♆ • Komety Pas Kuipera Pluton ♇ Haumea Makemake Eris Obłok Oorta Heliosfera Słowniczek Obserwacje

Za orbitą Neptuna leży Pas Kuipera. Rozciąga się na odległość trzech miliardów kilometrów od Słońca. Składa się on z brył skał i lodu różnych rozmiarów. Nazywamy je „obiektami z Pasa Kuipera”. Największe z nich zaliczają się do planet karłowatych.

Pas Kuipera mógł powstać w początkach Układu Słonecznego, gdy grawitacja młodego Jowisza „odrzuciła” te obiekty na ich obecne miejsce. Pas Kuipera został nazwany na cześć duńskiego astronoma Gerarda Kuipera (czyt. Kajpera), jednego z kilku uczonych, którzy przypuszczali o istnieniu pola newielkich obiektów za orbitą Neptuna.

Jakie obiekty znajdują się w Pasie Kuipera?

Obiekty występujące w Pasie Kuipera to bryły zamrożonej mieszanki lodu, pyłu kosmicznego i związków organicznych. Mają skład bardzo podobny do komet. Niektóre z nich są czerwono-brązowe, inne raczej szare.

Model Pasa Kuipera (kolor zielony).

Jak duże są te obiekty?

Pluton jest jednym z największych obiektów Pasa Kuipera. Ma 2390 kilometrów średnicy i jest zaliczany do planet karłowatych. Nieco mniejsze są: Makemake (o szacowanej średnicy od 1300 do 1900 km) oraz Haumea (o wydłużonym kształcie i średniej średnicy około 1400 km).

Porównanie rozmiarów największych dotąd odkrytych obiektów Pasa Kuipera.

W 2005 roku naukowcy odkryli kolejną planetę karłowatą, która okazała się nawet większa niż Pluton. Nazwano ją Eris. Jej dokładne rozmiary nie są znane, ale szacuje się że jest o około 20% większa niż Pluton. W momencie odkrycia była 100 razy dalej od Słońca, niż Ziemia. Eris może jednak zbliżać się do Słońca na taką odległość, jak Pluton (około 40 razy dalej, niż Ziemia). Jej orbita jest nachylona w stosunku do orbity Ziemi pod kątem aż 45 stopni (podczas gdy nachylenie orbity Plutona wynosi 17 stopni). Eris ma jeden księżyc o nazwie Dysnomia.

Wiele obiektów Pasa Kuipera ma jedynie kilka lub kilkadziesiąt kilometrów średnicy

Od czego pochodzi jego nazwa?

Pas nazwano imieniem duńskiego astronoma Gerarda Kuipera (czyt. Kajpera), gdy w 1992 roku odkryto pierwszy należąćy do niego obiekt w Obserwatorium Mauna Kea na Hawajach. Kuiper pisał o możliwości istnienia pasa niewielkich obiektów poza Neptunem już w 1951 roku, choć nie istniały wówczas dowody na poparcie tego poglądu. Podobne hipotezy wysuwali również inni uczeni, między innymi Frederick Leonard, Kenneth Edgeworth, and Julio Fernandez. Z tego powodu Pas Kuipera bywa czasem nazywany Pasem Kuipera-Edgewortha.

Od czego pochodzą nazwy jego obiektów?

Gdy zostaje odkryty nowy obiekt w przestrzeni kosmicznej, początkowo otrzymuje nazwę tymczasową. Taka nazwa zaczyna się od roku, w którym dokonano odkrycia, po czym następują litery i liczby opisujące miesiąc odkrycia i jego numer porządkowy. Później ważniejsze obiekty otrzymują własne, unikalne nazwy, często zaczerpnięte z mitologii.

Obiekty Pasa Kuipera: Orkus, Charon oraz Waruna zostały nazwane na cześć bogów świata podziemnego. Makemake to imię boga-stworzyciela z Wyspy Wielkanocnej, a Haumea jest hawajską boginią ziemi i płodności. Quaoar to bóstwo indiańskiego ludu Tongwa.