W tej lekcji poznamy odmianę rzeczowników. Dowiemy się jak zapytać się o wykonywaną pracę i poznamy listę zawodów. Ponieważ poznasz dużo odmian rzeczowników, warto poświęcić tej lekcji trochę więcej czasu. Powtarzaj schematy, zrób kilkukrotnie ćwiczenia. Dopiero kiedy będziesz pewien, że potrafisz się sprawnie poruszać między rzeczownikami, przejdź do kolejnej lekcji. Co jakiś czas jednak powróć i ćwicz zarówno deklinację jak i pisownię.
Flaga Kaszub Dialog Gôdka - Jaczi je twój wark?
Agnes - Michôł, jaczi je twój wark?Michôł - Jem inżinéra.Agnes - A dze të robisz?Michôł - W môłi firmie. A jaczi je twój wark?Agnes - Jem madżistrã fizyczi. Robiã na ùniwersytece.Michôł - A të, Tómk, dze të robisz?Tómk - Jem sztudérã anielsczégò jãzëka.Agnes - Michôł, dze twój syn robi?Michôł - Wej nigdze. Òn je terôzka bezrobòtny. Szëkô za robòtą.Agnes - Mô co nalazłé?Michôł - Nié, jesz nick, ale czëtô wszëtczé ògłosë. Wej le, òn chùtkò najdze robotã.
Flaga Kaszub Słownictwo Słowôrz - Do dialogu
zawód
<br=clear>
Flaga Kaszub Słownictwo Słowôrz - Lista zawodów
stolôrz (m), dëszer (m)
stolarz
<br=clear>
W języku kaszubskim rzeczownik to jistnik . Przed nauką odmiany rzeczowników wypadałoby znać kaszubskie nazwy przypadków:
mianownik: nazéwôcz lub nominatiw, skrót Nz
dopełniacz: rodzôcz lub genytiw, skrót R
celownik: dôwôcz lub datiw, skrót Dw
biernik: winowôcz lub akùzatiw, skrót Wn
narzędnik: narzãdzôcz lub jinstrumental, skrót Nrz
miejscownik: môlnik lub lokatiw, skrót Ml
wołacz: wòłiwôcz lub wòkatiw, skrót Wł Odmiana rzeczowników przez przypadki jest dosyć prosta do opanowania. W tej lekcji poznamy wzory odmian dla rzeczowników rodzaju męskiego.
Pierwszy wzorzec to wyraz chłop .
Flaga Kaszub Jistnik - chłop (rodzaj męski)
Przëpôdk
Pòjedinczô lëczba
Wielnô lëczba
Nazéwôcz (chto? co? )
chłop
chłop-i
Rodzôcz (kògò? czegò? )
chłop-a
chłop-ów
Dôwôcz (kòmù? czemù? )
chłop-ù , -òwi
chłop-óm
Winowôcz (kògo? co? )
chłop-a
chłop-ów
Narzãdzôcz (kògùm? czim? )
chłop-ã , em
chłop-ama
Môlnik (ò kògùm? ò czim? )
chłopi-e
chłop-ach
Wòłiwôcz (- )
chłopi-e
chłop-i
Drugi wzorzec to wyraz lës (lis )
Flaga Kaszub Jistnik - lës (rodzaj męski)
Przëpôdk
Pòjedinczô lëczba
Wielnô lëczba
Nazéwôcz (chto? co? )
lës
lës-ë
Rodzôcz (kògò? czegò? )
lës-a
lës-ów
Dôwôcz (kòmù? czemù? )
lës-owi
lës-óm
Winowôcz (kògo? co? )
lës-a
lës-ë
Narzãdzôcz (kògùm? czim? )
lës-ã , em
lës-ama , -ami
Môlnik (ò kògùm? ò czim? )
lës-u
lës-ach
Wòłiwôcz (- )
lës-u
lës-ë
Trzeci wzorzec to statk (naczynie ), według tego wzoru odmieniać się będą rzeczowniki zakończone na spółgłoskę k
Flaga Kaszub Jistnik - statk (rodzaj męski)
Przëpôdk
Pòjedinczô lëczba
Wielnô lëczba
Nazéwôcz (chto? co? )
statk
statcz-i
Rodzôcz (kògò? czegò? )
statk-a , -ù
statk-ów
Dôwôcz (kòmù? czemù? )
statk-òwi
statk-óm
Winowôcz (kògo? co? )
statk
statcz-i
Narzãdzôcz (kògùm? czim? )
statk-ã , em
statk-ama , -ami
Môlnik (ò kògùm? ò czim? )
statk-ù
statk-ach
Wòłiwôcz (- )
statk-ù
statcz-i
Flaga Kaszub Jistnik - kòń (rodzaj męski)
Przëpôdk
Pòjedinczô lëczba
Wielnô lëczba
Nazéwôcz (chto? co? )
kòń
kòni-e
Rodzôcz (kògò? czegò? )
kòni-a
kòni-i , -ów
Dôwôcz (kòmù? czemù? )
kòni-u , -owi
kòni-óm
Winowôcz (kògo? co? )
kòni-a
kòni-e
Narzãdzôcz (kògùm? czim? )
kòni-ã , em
kòni-ama , -ami
Môlnik (ò kògùm? ò czim? )
kòni-u
kòni-ach
Wòłiwôcz (- )
kòni-u
kòni-e
Flaga Kaszub Jistnik - kòsz (rodzaj męski)
Przëpôdk
Pòjedinczô lëczba
Wielnô lëczba
Nazéwôcz (chto? co? )
kòsz
kòsz-e
Rodzôcz (kògò? czegò? )
kòsz-a
kòsz-i , -ów
Dôwôcz (kòmù? czemù? )
kòsz-u , -owi
kòsz-óm
Winowôcz (kògo? co? )
kòsz
kòsz-e
Narzãdzôcz (kògùm? czim? )
kòsz-ã , em
kòsz-ama , -ami
Môlnik (ò kògùm? ò czim? )
kòsz-u
kòsz-ach
Wòłiwôcz (- )
kòsz-u
kòsz-e
Szósty wzorzec to rabczińc
Flaga Kaszub Jistnik - rabczińc (rodzaj męski)
Przëpôdk
Pòjedinczô lëczba
Wielnô lëczba
Nazéwôcz (chto? co? )
rabczińc
rabczińc-ë
Rodzôcz (kògò? czegò? )
rabczińc-a
rabczińc-ów
Dôwôcz (kòmù? czemù? )
rabczińc-u , -owi
rabczińc-óm
Winowôcz (kògo? co? )
rabczińc-a
rabczińc-ów
Narzãdzôcz (kògùm? czim? )
rabczińc-ã , em
rabczińc-ama
Môlnik (ò kògùm? ò czim? )
rabczińc-u
rabczińc-ach
Wòłiwôcz (- )
rabczińc-u
rabczińc-ë
Flaga Kaszub Jistnik - sôren (rodzaj męski)
Przëpôdk
Pòjedinczô lëczba
Wielnô lëczba
Nazéwôcz (chto? co? )
sôren
sôrn-ë
Rodzôcz (kògò? czegò? )
sôrn-a
sôrn-ów
Dôwôcz (kòmù? czemù? )
sôrn-owi
sôrn-óm
Winowôcz (kògo? co? )
sôrn-a
sôrn-ów
Narzãdzôcz (kògùm? czim? )
sôrn-ã , em
sôrn-ama
Môlnik (ò kògùm? ò czim? )
sôrni-e
sôrn-ach
Wòłiwôcz (- )
sôrni-e
sôrn-ë
Flaga Kaszub Jistnik - Jaszkò (rodzaj męski)
Przëpôdk
Pòjedinczô lëczba
Wielnô lëczba
Nazéwôcz (chto? co? )
Jaszk-ò
Jaszc-ë
Rodzôcz (kògò? czegò? )
Jaszk-a
Jaszk-ów
Dôwôcz (kòmù? czemù? )
Jaszk-owi
Jaszk-óm
Winowôcz (kògo? co? )
Jaszk-a
Jaszk-ów
Narzãdzôcz (kògùm? czim? )
Jaszk-ã , em
Jaszk-ama
Môlnik (ò kògùm? ò czim? )
Jaszk-ù
Jaszk-ach
Wòłiwôcz (- )
Jaszk-ù
Jaszc-ë
Flaga Kaszub Jistnik - ból (rodzaj męski)
Przëpôdk
Pòjedinczô lëczba
Wielnô lëczba
Nazéwôcz (chto? co? )
ból
ból-e
Rodzôcz (kògò? czegò? )
ból-u
ból-ów , -i
Dôwôcz (kòmù? czemù? )
ból-u
ból-óm
Winowôcz (kògo? co? )
ból
ból-e
Narzãdzôcz (kògùm? czim? )
ból-ã , -em
ból-ama
Môlnik (ò kògùm? ò czim? )
ból-u
ból-ach
Wòłiwôcz (- )
ból-u
ból-e
Dziesiąty wzorzec to kùczer
Flaga Kaszub Jistnik - kùczer (rodzaj męski)
Przëpôdk
Pòjedinczô lëczba
Wielnô lëczba
Nazéwôcz (chto? co? )
kùczer
kùczr-ë , -owi
Rodzôcz (kògò? czegò? )
kùczr-a
kùczr-ów
Dôwôcz (kòmù? czemù? )
kùczr-owi
kùczr-óm
Winowôcz (kògo? co? )
kùczr-a
kùczr-ów
Narzãdzôcz (kògùm? czim? )
kùczr-ã
kùczr-ama
Môlnik (ò kògùm? ò czim? )
kùczrz-e
kùczr-ach
Wòłiwôcz (- )
kùczrz-e
kùczr-ë , -owie
Jedenasty wzorzec to direchtora
Flaga Kaszub Jistnik - direchtora (rodzaj męski)
Przëpôdk
Pòjedinczô lëczba
Wielnô lëczba
Nazéwôcz (chto? co? )
direchtor-a
direchtor-ë
Rodzôcz (kògò? czegò? )
direchtor-ë
direchtor-ów
Dôwôcz (kòmù? czemù? )
direchtor-e
direchtor-óm
Winowôcz (kògo? co? )
direchtor-ã
direchtor-ów
Narzãdzôcz (kògùm? czim? )
direchtor-ą
direchtor-ama
Môlnik (ò kògùm? ò czim? )
direchtor-e
direchtor-ach
Wòłiwôcz (- )
direchtorz-e
direchtorz-ë
Kilka uwag wartych zapamiętania:
rzeczowniki typu pòéta , kaséra odmieniają się według tego samego schematu co rzeczownik rodzaju żeńskiego biéda (poznamy ten schemat w jednej z kolejnych lekcji). rzeczowniki typu direchtora , redachtora odmieniają się według tego samego schematu co rzeczownik rodzaju żeńskiego dësza ale mogą mieć także formę skróconą direchtór , redachtór , wtedy odmienia się je jak rzeczownik rodzaju męskiego chłop dobór końcówek zależy od tego czy rzeczownik jest żywotny czy nieżywotny, osobowy czy nieosobowy oraz od zakończenia tematu gdy w mianowniku i bierniku liczby pojedyńczej rzeczownik kończy się spółgłoską dźwięczną poprzedzaną samogłoską:
ô to wymienia się ją na a , na przykład: òbrô z - òbra zué to wymienia się ją na e , na przykład: brzé g - brze gùi, y, u to wymienia się ją na ë , na przykład: sy n - së na Postaraj się zapamiętać te wzorce i ich deklinacje. Teraz zajmiemy się odmianą rzeczowników rodzaju męskiego poznanych w dzisiejszej lekcji:
jãzëk odmienia się tak jak statk
Flaga Kaszub Jistnik - jãzëk (rodzaj męski)
Przëpôdk
Pòjedinczô lëczba
Wielnô lëczba
Nazéwôcz (chto? co? )
jãzëk
jãzëcz-i
Rodzôcz (kògò? czegò? )
jãzëk-a , -ù
jãzëk-ów
Dôwôcz (kòmù? czemù? )
jãzëk-òwi
jãzëk-óm
Winowôcz (kògo? co? )
jãzëk
jãzëcz-i
Narzãdzôcz (kògùm? czim? )
jãzëk-ã , -em
jãzëk-ama
Môlnik (ò kògùm? ò czim? )
jãzëk-ù
jãzëk-ach
Wòłiwôcz (- )
jãzëk-ù
jãzëcz-i
ùniwersytet odmienia się jak rabczińc
Flaga Kaszub Jistnik - uniwersytet (rodzaj męski)
Przëpôdk
Pòjedinczô lëczba
Wielnô lëczba
Nazéwôcz (chto? co? )
ùniwerytet
ùniwersytet-ë
Rodzôcz (kògò? czegò? )
ùniwersytet-a
ùniwersytet-ów
Dôwôcz (kòmù? czemù? )
ùniwersytet-òwi
ùniwersytet-óm
Winowôcz (kògo? co? )
ùniwersytet-a
ùniwersytet-ë
Narzãdzôcz (kògùm? czim? )
ùniwersytet-ã , -em
ùniwersytet-ama
Môlnik (ò kògùm? ò czim? )
ùniwersytec-e
ùniwersytet-ach
Wòłiwôcz (- )
ùniwersytec-e
ùniwersytet-ë
Flaga Kaszub Jistnik - sztudér (rodzaj męski)
Przëpôdk
Pòjedinczô lëczba
Wielnô lëczba
Nazéwôcz (chto? co? )
sztudér
sztudér-ë
Rodzôcz (kògò? czegò? )
sztudér-a
sztudér-ów
Dôwôcz (kòmù? czemù? )
sztudér-owi
sztudér-óm
Winowôcz (kògo? co? )
sztudér-a
sztudér-ów
Narzãdzôcz (kògùm? czim? )
sztudér-ã , -ém
sztudér-ama
Môlnik (ò kògùm? ò czim? )
sztudérz-e
sztudér-ach
Wòłiwôcz (- )
sztudérz-e
sztudér-ë
Flaga Kaszub Jistnik - inżinér (rodzaj męski)
Przëpôdk
Pòjedinczô lëczba
Wielnô lëczba
Nazéwôcz (chto? co? )
inżinér
inżinér-ë
Rodzôcz (kògò? czegò? )
inżinér-a
inżinér-ów
Dôwôcz (kòmù? czemù? )
inżinér-owi
inżinér-óm
Winowôcz (kògo? co? )
inżinér-a
inżinér-ów
Narzãdzôcz (kògùm? czim? )
inżinér-ã
inżinér-ama
Môlnik (ò kògùm? ò czim? )
inżinérz-e
inżinér-ach
Wòłiwôcz (- )
inżinér-e
inżinér-ë , -owie
Flaga Kaszub Jistnik - wark (rodzaj męski)
Przëpôdk
Pòjedinczô lëczba
Wielnô lëczba
Nazéwôcz (chto? co? )
wark
warcz-i
Rodzôcz (kògò? czegò? )
wark-a , -ù
wark-ów
Dôwôcz (kòmù? czemù? )
wark-òwi
wark-óm
Winowôcz (kògo? co? )
wark
warcz-i
Narzãdzôcz (kògùm? czim? )
wark-ã , em
wark-ama , -ami
Môlnik (ò kògùm? ò czim? )
wark-ù
wark-ach
Wòłiwôcz (- )
wark-ù
warcz-i
Flaga Kaszub Jistnik - madżister (rodzaj męski)
Przëpôdk
Pòjedinczô lëczba
Wielnô lëczba
Nazéwôcz (chto? co? )
madżister
madżistr-ë
Rodzôcz (kògò? czegò? )
madżistr-a
madżistr-ów
Dôwôcz (kòmù? czemù? )
madżistr-owi
madżistr-óm
Winowôcz (kògo? co? )
madżistr-a
madżistr-ów
Narzãdzôcz (kògùm? czim? )
madżistr-ã
madżistr-ama
Môlnik (ò kògùm? ò czim? )
madżistrz-e
madżistr-ach
Wòłiwôcz (- )
madżistrz-e
madżistr-ë , -owie
Flaga Kaszub Jistnik - syn (rodzaj męski)
Przëpôdk
Pòjedinczô lëczba
Wielnô lëczba
Nazéwôcz (chto? co? )
syn
sën-ë
Rodzôcz (kògò? czegò? )
sën-a
sën-ów
Dôwôcz (kòmù? czemù? )
sën-owi
sën-óm
Winowôcz (kògo? co? )
sën-a
sën-ów
Narzãdzôcz (kògùm? czim? )
sën-ã , em
sën-ama
Môlnik (ò kògùm? ò czim? )
sën-ie
sën-ach
Wòłiwôcz (- )
sën-ie
sën-ë
Flaga Kaszub Jistnik - ògłôs (rodzaj męski)
Przëpôdk
Pòjedinczô lëczba
Wielnô lëczba
Nazéwôcz (chto? co? )
ògłôs
ògłôs-ë
Rodzôcz (kògò? czegò? )
ògłôs-a
ògłôs-ów
Dôwôcz (kòmù? czemù? )
ògłôs-owi
ògłôs-óm
Winowôcz (kògo? co? )
ògłôs-a
ògłôs-ë
Narzãdzôcz (kògùm? czim? )
ògłôs-ã , em
ògłôs-ama , -ami
Môlnik (ò kògùm? ò czim? )
ògłôs-u
ògłôs-ach
Wòłiwôcz (- )
ògłôs-u
ògłôs-ë
Jaczi odpowiada polskiemu jaki. Podobnie jak w języku polskim tak i w kaszubskim możemy się zapytać np. "jaki był film" gdzie odpowiedzią będzie przymiotnik np. "fajny", ale możemy też zapytać się "jaki jest twój zawód". Na takie pytanie odpowiemy oczywiście podając konkretną nazwę, rzeczownik w narzędniku, np. "jestem fryzjerem".
Odmień przez przypadki poznane rzeczowniki męskie.
Znajdź w dialogu czasowniki i odmień je przez osoby.
Przetłumacz na kaszubski
Tę książkę daj temu studentowi.
Czytam to ogłoszenie z synem i studentem.
Jestem studentem tego uniwersytetu.
Podaj mojemu synowi książkę.
Jaki jest jego zawód?
Ile masz lat?
Przetłumacz dialog na polski.
