W tej lekcji poznasz odmianę przymiotników.
Flaga Kaszub Dialog Gôdka - Jô ùczã sã pò kaszëbskù
Michôł - Agnes, të fejn gôdôsz pò kaszëbskù! Òd jak dôwna ùczisz sã negò jãzëka?Agnes - Ùczã sã drëdżi rok.Michôł - Të sã ùczisz sama?Agnes - Jo. Móm samoùczk do kaszëbsczégò jãzeka.Michôł - Rozmiejesz të jesz jaczis cëzy jãzëk?Agnes - Decht përznã znajã niemiecczi ë rozmiejã sã dogadac z Ruskama.Michôł - Jô fejn rozmiejã anielsczi, niemcczi, szpańsczi a rusczi.Agnes - Michôł, wëbôczë... Witro móm kòlokwium...Michôł - Szkòda, że mùszisz ju jic. Czej znôù sã ùzdrzimë?Agnes - Witro pòpôłnié?Michôł - Jo, to je fejn!Agnes - Tej do ùzdrzeni!Michôł - Do ùzdrzeni!
Flaga Kaszub Słownictwo Słowôrz - Do dialogu
samoùczk
samouczek
<br=clear>
Przymiotniki kaszubskie odmieniają się według dwóch wzorów: miękkiego (mitczé znankòwniczi) oraz twardego (cwiardé znankòwniczi) . Tak samo zresztą odmieniają się zaimki i imiesłowy przymiotnikowe.
Generalną zasadą jest, że forma mianownika liczby pojedyńczej rodzaju męskiego jest taka sama jak forma mianownika liczby mnogiej rodzaju męskoosobowego np. dobri człowiek - dobri lëdze . Niektóre przymiotniki, występujące w mianowniku liczby pojedyńczej rodzaju męskiego w formie krótkiej, nie przybierają odpowiednich form żeńskich, nijakich i liczbie mnogiej, np. rôd wiedzôł - rôd wiedzôła . W zdaniu typowy jest szyk: przymiotnik + rzeczownik, np. môłé dzeckò , choć w tekstach literackich spotyka się także szyk: rzeczownik + przymiotnik, np. wiodra lëchégó .
Odmiana przymiotników twardych wygląda następująco:
Flaga Kaszub Znankòwnik - młodi, młodô, młodé (cwiardé )
Pòjedinczô lëczba
Przëpôdk
chłopsczi ôrt
białczi ôrt
dzecny ôrt
Nazéwôcz (chto? co? )
młod-i
młod-ô
młod-é
Rodzôcz (kògò? czegò? )
młod-égò
młod-i
młod-égò
Dôwôcz (kòmù? czemù? )
młod-émù
młod-i
młod-émù
Winowôcz (kògo? co? )
młod-i , -égò
młod-ą
młod-é
Narzãdzôcz (kògùm? czim? )
młod-im
młod-ą
młod-im
Môlnik (ò kògùm? ò czim? )
młod-im
młod-i
młod-im
Wòłiwôcz (- )
młod-i
młod-ô
młod-é
Wielnô lëczba
Przëpôdk
chłopskòpersónowi ôrt
niechłopskòpersónowi ôrt
Nazéwôcz (chto? co? )
młod-i
młod-é
Rodzôcz (kògò? czegò? )
młod-ich , -ëch
młod-ich , -ëch
Dôwôcz (kòmù? czemù? )
młod-im
młod-im
Winowôcz (kògo? co? )
młod-ich , -ëch
młod-é
Narzãdzôcz (kògùm? czim? )
młod-ima , ëma
młod-ima , -ëma
Môlnik (ò kògùm? ò czim? )
młod-ich , -ëch
młod-ich , -ëch
Wòłiwôcz (- )
młod-i
młod-é
<br=clear>
Natomiast odmiana przymiotników miękkich wygląda następująco:
Flaga Kaszub Znankòwnik - tóni, tóniô, tónié (mitczé )
Pòjedinczô lëczba
Przëpôdk
chłopsczi ôrt
białczi ôrt
dzecny ôrt
Nazéwôcz (chto? co? )
tón-i
tóni-ô
tóni-é
Rodzôcz (kògò? czegò? )
tón-égò
tón-i , -é
tóni-égò
Dôwôcz (kòmù? czemù? )
tón-émù
tón-i
tóni-émù
Winowôcz (kògo? co? )
tón-i , -égò
tóni-ą
tóni-é
Narzãdzôcz (kògùm? czim? )
tón-im
tóni-ą
tón-im
Môlnik (ò kògùm? ò czim? )
tón-im
tón-i
tón-im
Wòłiwôcz (- )
tón-i
tón-ô
tóni-é
Wielnô lëczba
Przëpôdk
chłopskòpersónowi ôrt
niechłopskòpersónowi ôrt
Nazéwôcz (chto? co? )
tón-i
tóni-é
Rodzôcz (kògò? czegò? )
tón-ich
tón-ich
Dôwôcz (kòmù? czemù? )
tón-im
tón-im
Winowôcz (kògo? co? )
tón-ich
tóni-é
Narzãdzôcz (kògùm? czim? )
tón-ima , imë
tón-ima , -imë
Môlnik (ò kògùm? ò czim? )
tón-ich
tón-ich
Wòłiwôcz (- )
tón-i
tóni-é
<br=clear>
Oprócz przymiotników z końcówkami długimi: i , ô oraz é , istnieje też grupa przymiotników nieodmieniających się, takich jak fertich , wôrt oraz inna grupa, którą można odmieniać (formy długie - fejny, fejnô, fejné , gòtowi, gòtowô, gòtowé , zdrowi, zdrowô, zdrowé .) albo nie (formy krótkie - fejn, gòtów, zdrów )
Flaga Kaszub Znankòwnik - kaszëbsczi, kaszëbskô, kaszëbsczé (cwiardé )
Pòjedinczô lëczba
Przëpôdk
chłopsczi ôrt
białczi ôrt
dzecny ôrt
Nazéwôcz (chto? co? )
kaszëbscz-i
kaszëbsk-ô
kaszëbscz-é
Rodzôcz (kògò? czegò? )
kaszëbscz-égò
kaszëbscz-i
kaszëbscz-égò
Dôwôcz (kòmù? czemù? )
kaszëbscz-émù
kaszëbscz-i
kaszëbscz-émù
Winowôcz (kògo? co? )
kaszëbscz-i , -égò
kaszëbsk-ą
kaszëbscz-é
Narzãdzôcz (kògùm? czim? )
kaszëbscz-im
kaszëbsk-ą
kaszëbscz-im
Môlnik (ò kògùm? ò czim? )
kaszëbscz-im
kaszëbscz-i
kaszëbscz-im
Wòłiwôcz (- )
kaszëbscz-i
kaszëbsk-ô
kaszëbscz-é
Wielnô lëczba
Przëpôdk
chłopskòpersónowi ôrt
niechłopskòpersónowi ôrt
Nazéwôcz (chto? co? )
kaszëbscz-i
kaszëbscz-é
Rodzôcz (kògò? czegò? )
kaszëbscz-ich , -ëch
kaszëbscz-ich , -ëch
Dôwôcz (kòmù? czemù? )
kaszëbscz-im
kaszëbscz-im
Winowôcz (kògo? co? )
kaszëbscz-ich , -ëch
kaszëbscz-é
Narzãdzôcz (kògùm? czim? )
kaszëbscz-ima , ëma
kaszëbscz-ima , -ëma
Môlnik (ò kògùm? ò czim? )
kaszëbscz-ich , -ëch
kaszëbscz-ich , -ëch
Wòłiwôcz (- )
kaszëbscz-i
kaszëbscz-é
<br=clear>
Flaga Kaszub Znankòwnik - niemiecczi, niemieckô niemiecczé (cwiardé )
Pòjedinczô lëczba
Przëpôdk
chłopsczi ôrt
białczi ôrt
dzecny ôrt
Nazéwôcz (chto? co? )
niemieccz-i
niemieck-ô
niemieccz-é
Rodzôcz (kògò? czegò? )
niemieccz-égò
niemieccz-i
niemieccz-égò
Dôwôcz (kòmù? czemù? )
niemieccz-émù
niemieccz-i
niemieccz-émù
Winowôcz (kògo? co? )
niemieccz-i , -égò
niemieck-ą
niemieccz-é
Narzãdzôcz (kògùm? czim? )
niemieccz-im
niemieck-ą
niemieccz-im
Môlnik (ò kògùm? ò czim? )
niemieccz-im
niemieccz-i
niemieccz-im
Wòłiwôcz (- )
niemieccz-i
niemieck-ô
niemieccz-é
Wielnô lëczba
Przëpôdk
chłopskòpersónowi ôrt
niechłopskòpersónowi ôrt
Nazéwôcz (chto? co? )
niemieccz-i
niemieccz-é
Rodzôcz (kògò? czegò? )
niemieccz-ich , -ëch
niemieccz-ich , -ëch
Dôwôcz (kòmù? czemù? )
niemieccz-im
niemieccz-im
Winowôcz (kògo? co? )
niemieccz-ich , -ëch
niemieccz-é
Narzãdzôcz (kògùm? czim? )
niemieccz-ima , ëma
niemieccz-ima , -ëma
Môlnik (ò kògùm? ò czim? )
niemieccz-ich , -ëch
niemieccz-ich , -ëch
Wòłiwôcz (- )
niemieccz-i
niemieccz-é
<br=clear>
Flaga Kaszub Znankòwnik - anielsczi, anielskô, anielsczé (cwiardé )
Pòjedinczô lëczba
Przëpôdk
chłopsczi ôrt
białczi ôrt
dzecny ôrt
Nazéwôcz (chto? co? )
anielscz-i
anielsk-ô
anielscz-é
Rodzôcz (kògò? czegò? )
anielscz-égò
anielscz-i
anielscz-égò
Dôwôcz (kòmù? czemù? )
anielscz-émù
anielscz-i
anielscz-émù
Winowôcz (kògo? co? )
anielscz-i , -égò
anielsk-ą
anielscz-é
Narzãdzôcz (kògùm? czim? )
anielscz-im
anielsk-ą
anielscz-im
Môlnik (ò kògùm? ò czim? )
anielscz-im
anielscz-i
anielscz-im
Wòłiwôcz (- )
anielscz-i
anielsk-ô
anielscz-é
Wielnô lëczba
Przëpôdk
chłopskòpersónowi ôrt
niechłopskòpersónowi ôrt
Nazéwôcz (chto? co? )
anielscz-i
anielscz-é
Rodzôcz (kògò? czegò? )
anielscz-ich , -ëch
anielscz-ich , -ëch
Dôwôcz (kòmù? czemù? )
anielscz-im
anielscz-im
Winowôcz (kògo? co? )
anielscz-ich , -ëch
anielscz-é
Narzãdzôcz (kògùm? czim? )
anielscz-ima , ëma
anielscz-ima , -ëma
Môlnik (ò kògùm? ò czim? )
anielscz-ich , -ëch
anielscz-ich , -ëch
Wòłiwôcz (- )
anielscz-i
anielscz-é
<br=clear>
Flaga Kaszub Znankòwnik - szpańsczi, szpańskô, szpańsczé (cwiardé )
Pòjedinczô lëczba
Przëpôdk
chłopsczi ôrt
białczi ôrt
dzecny ôrt
Nazéwôcz (chto? co? )
szpańscz-i
szpańsk-ô
szpańscz-é
Rodzôcz (kògò? czegò? )
szpańscz-égò
szpańscz-i
szpańscz-égò
Dôwôcz (kòmù? czemù? )
szpańscz-émù
szpańscz-i
szpańscz-émù
Winowôcz (kògo? co? )
szpańscz-i , -égò
szpańsk-ą
szpańscz-é
Narzãdzôcz (kògùm? czim? )
szpańscz-im
szpańsk-ą
szpańscz-im
Môlnik (ò kògùm? ò czim? )
szpańscz-im
szpańscz-i
szpańscz-im
Wòłiwôcz (- )
szpańscz-i
szpańsk-ô
szpańscz-é
Wielnô lëczba
Przëpôdk
chłopskòpersónowi ôrt
niechłopskòpersónowi ôrt
Nazéwôcz (chto? co? )
szpańscz-i
szpańscz-é
Rodzôcz (kògò? czegò? )
szpańscz-ich , -ëch
szpańscz-ich , -ëch
Dôwôcz (kòmù? czemù? )
szpańscz-im
szpańscz-im
Winowôcz (kògo? co? )
szpańscz-ich , -ëch
szpańscz-é
Narzãdzôcz (kògùm? czim? )
szpańscz-ima , ëma
szpańscz-ima , -ëma
Môlnik (ò kògùm? ò czim? )
szpańscz-ich , -ëch
szpańscz-ich , -ëch
Wòłiwôcz (- )
szpańscz-i
szpańscz-é
<br=clear>
Flaga Kaszub Znankòwnik - rusczi, ruskô, rusczé (cwiardé )
Pòjedinczô lëczba
Przëpôdk
chłopsczi ôrt
białczi ôrt
dzecny ôrt
Nazéwôcz (chto? co? )
ruscz-i
rusk-ô
ruscz-é
Rodzôcz (kògò? czegò? )
ruscz-égò
ruscz-i
ruscz-égò
Dôwôcz (kòmù? czemù? )
ruscz-émù
ruscz-i
ruscz-émù
Winowôcz (kògo? co? )
ruscz-i , -égò
rusk-ą
ruscz-é
Narzãdzôcz (kògùm? czim? )
ruscz-im
rusk-ą
ruscz-im
Môlnik (ò kògùm? ò czim? )
ruscz-im
ruscz-i
ruscz-im
Wòłiwôcz (- )
ruscz-i
rusk-ô
ruscz-é
Wielnô lëczba
Przëpôdk
chłopskòpersónowi ôrt
niechłopskòpersónowi ôrt
Nazéwôcz (chto? co? )
ruscz-i
ruscz-é
Rodzôcz (kògò? czegò? )
ruscz-ich , -ëch
ruscz-ich , -ëch
Dôwôcz (kòmù? czemù? )
ruscz-im
ruscz-im
Winowôcz (kògo? co? )
ruscz-ich , -ëch
ruscz-é
Narzãdzôcz (kògùm? czim? )
ruscz-ima , ëma
ruscz-ima , -ëma
Môlnik (ò kògùm? ò czim? )
ruscz-ich , -ëch
ruscz-ich , -ëch
Wòłiwôcz (- )
ruscz-i
ruscz-é
<br=clear>
Flaga Kaszub Znankòwnik - miészi, miészô, miészé (cwiardé )
Pòjedinczô lëczba
Przëpôdk
chłopsczi ôrt
białczi ôrt
dzecny ôrt
Nazéwôcz (chto? co? )
miész-i
miész-ô
miész-é
Rodzôcz (kògò? czegò? )
miész-égò
miész-i
miész-égò
Dôwôcz (kòmù? czemù? )
miész-émù
miész-i
miész-émù
Winowôcz (kògo? co? )
miész-i , -égò
miész-ą
miész-é
Narzãdzôcz (kògùm? czim? )
miész-im
miész-ą
miész-im
Môlnik (ò kògùm? ò czim? )
miész-im
miész-i
miész-im
Wòłiwôcz (- )
miész-i
miész-ô
miész-é
Wielnô lëczba
Przëpôdk
chłopskòpersónowi ôrt
niechłopskòpersónowi ôrt
Nazéwôcz (chto? co? )
miész-i
miész-é
Rodzôcz (kògò? czegò? )
miész-ich , -ëch
miész-ich , -ëch
Dôwôcz (kòmù? czemù? )
miész-im
miész-im
Winowôcz (kògo? co? )
miész-ich , -ëch
miész-é
Narzãdzôcz (kògùm? czim? )
miész-ima , ëma
miész-ima , -ëma
Môlnik (ò kògùm? ò czim? )
miész-ich , -ëch
miész-ich , -ëch
Wòłiwôcz (- )
miész-i
miész-é
<br=clear>
Flaga Kaszub Znankòwnik - cëzy, cëzô, cëzé (cwiardé )
Pòjedinczô lëczba
Przëpôdk
chłopsczi ôrt
białczi ôrt
dzecny ôrt
Nazéwôcz (chto? co? )
cëz-y
cëz-ô
cëz-é
Rodzôcz (kògò? czegò? )
cëz-égò
cëz-i
cëz-égò
Dôwôcz (kòmù? czemù? )
cëz-émù
cëz-i
cëz-émù
Winowôcz (kògo? co? )
cëz-y , -égò
cëz-ą
cëz-é
Narzãdzôcz (kògùm? czim? )
cëz-im
cëz-ą
cëz-im
Môlnik (ò kògùm? ò czim? )
cëz-im
cëz-i
cëz-im
Wòłiwôcz (- )
cëz-y
cëz-ô
cëz-é
Wielnô lëczba
Przëpôdk
chłopskòpersónowi ôrt
niechłopskòpersónowi ôrt
Nazéwôcz (chto? co? )
cëz-i
cëz-é
Rodzôcz (kògò? czegò? )
cëz-ich , -ëch
cëz-ich , -ëch
Dôwôcz (kòmù? czemù? )
cëz-im
cëz-im
Winowôcz (kògo? co? )
cëz-ich , -ëch
cëz-é
Narzãdzôcz (kògùm? czim? )
cëz-ima , ëma
cëz-ima , -ëma
Môlnik (ò kògùm? ò czim? )
cëz-ich , -ëch
cëz-ich , -ëch
Wòłiwôcz (- )
cëz-i
cëz-é
<br=clear>
Przypomnijmy sobie jeszcze odmianę czasowników.
Flaga Kaszub Czasnik - gôdac (kòniugacëjô I)
Pòjedinczô lëczba
Wielnô lëczba
1. òs.
jô gôdóm
më gôdómë / ma gôdóma
2. òs.
të gôdôsz
wa gôdôta
3. òs.
òn, òna, òno gôdô
òni, òne gôdają
Wë gôdôce
<br=clear>
Czasownik ùczëc , podobnie jak w języku polskim, może być czasownikiem zwrotnym ùczëc sã , odmiana jest oczywiście podobna do poniższej.
Flaga Kaszub Czasnik - ùczëc (kòniugacëjô II)
Pòjedinczô lëczba
Wielnô lëczba
1. òs.
jô ùczã
më ùczimë / ma ùczima
2. òs.
të ùczisz
wa ùczita
3. òs.
òn, òna, òno ùczi
òni, òne ùczą
Wë ùczice
<br=clear>
Flaga Kaszub Czasnik - znac (kòniugacëjô I)
Pòjedinczô lëczba
Wielnô lëczba
1. òs.
jô znóm
më znómë / ma znóma
2. òs.
të znôsz
wa znôta
3. òs.
òn, òna, òno znô
òni, òne znają
Wë znôce
<br=clear>
Flaga Kaszub Czasnik - rozmiôc (kòniugacëjô III)
Pòjedinczô lëczba
Wielnô lëczba
1. òs.
jô rozmiejã
më rozmiejemë / ma rozmiejema
2. òs.
të rozmiejesz
wa rozmiejeta
3. òs.
òn, òna, òno rozmieje
òni, òne rozmieją
Wë rozmiejece
<br=clear>
Flaga Kaszub Czasnik - jic (kòniugacëjô III)
Pòjedinczô lëczba
Wielnô lëczba
1. òs.
jô jidã
më jidzemë / ma jidzema
2. òs.
të jidzesz
wa jidzeta
3. òs.
òn, òna, òno jidze
òni, òne jidą
Wë jidzece
<br=clear>
Flaga Kaszub Czasnik - ùzdrzec (kòniugacëjô I)
Pòjedinczô lëczba
Wielnô lëczba
1. òs.
jô ùzdrzã
më ùzdrzimë / ma ùzdrzima
2. òs.
të ùzdrzisz
wa ùzdrzita
3. òs.
òn, òna, òno ùzdrzi
òni, òne ùzdrzą
Wë ùzdrzoce
<br=clear>
Flaga Kaszub Czasnik - mùszec (kòniugacëjô II)
Pòjedinczô lëczba
Wielnô lëczba
1. òs.
jô mùszã
më mùszimë / ma mùszima
2. òs.
të mùszisz
wa mùszita
3. òs.
òn, òna, òno mùszi
òni, òne mùszą
Wë mùszice
<br=clear>
Przetłumacz na kaszubski:
Muszę iść do szkoły.
Idziemy do tego zielonego budynku.
Znasz tą piękną kobietę?
Ona uczy się kaszubskiego a oni mówią po angielsku.
Jak masz na imię?
To jest mały pies a tam jest duży kot.
Znam polski, czeski, rosyjski i angielski i uczę się japońskiego.
Przetłumacz na polski:
Przetłumacz dialogi rozpoczynające lekcje na język polski.
Flaga Kaszub Słownictwo Słowôrz - do ćwiczeń
<br=clear>
