Pszczelarstwo/Pasieka/Karmienie

Karmienie pszczół

Do karmienia pszczół można stosować miód, roztwór cukru spożywczego, tzn. sacharozy, gotowe syropy glukozowe lub glukozowo-fruktozowe albo ciasta na bazie cukru inwertowanego (inwertazy).

• Miód używany do karmienia pszczół powinien pochodzić z własnej pasieki, by uniknąć niebezpieczeństwa zawleczenia chorób do pasieki, szczególnie zgnilca amerykańskiego.

• Roztwór cukru spożywczego

  W zależności od celu stosuje się roztwory cukru o różnej gęstości. Do zakarmiania przed zimą zalecane są gęste syropy, np. o stosunku 1:1 (jedna część wody na jedną część cukru).

• Produkty glukozowe lub glukozowo-fruktozowe otrzymywane są w procesie rozkładu (hydrolizy) skrobi. Jeżeli część glukozy zostanie poddana izomeryzacji, to w jej wyniku powstaje fruktoza (izofruktozy). Produkty zawierające więcej niż 5% takiej fruktozy nazywane są syropami glukozowo-fruktozowymi.

• Ciasto z inwertazy to produkt otrzymywany poprzez rozkład sacharozy na glukozę i fruktozę za pomocą kwasu lub enzymu. Inwert taki zawiera również część nierozłożonej sacharozy.

Dokarmianie na przedwiośniu

Jeżeli na przedwiośniu (koniec stycznia/luty/marzec) pszczołom zabraknie pokarmu, to grozi im śmierć głodowa. Mimo niskich temperatur pszczelarz powinien spróbować nakarmić głodujące pszczoły. Do karmienia najlepiej nadaje się ramka z pokarmem zabrana innej rodzinie, która ma za dużo zapasów. Jeżeli nie mamy do dyspozycji takiej ramki, to można też użyć własnego, rozcieńczonego wodą miodu. Można również zastosować tzw. kand, czyli gęsty roztwór cukrowy 3:1 (jedna część wody na trzy części cukru) lub gotowy syrop, który wlewamy do (czystego) litrowego kartonika po soku i np. stawiamy w ulu przy ostatniej ramce obsiadanej przez pszczoły. Należy pamiętać, że pszczoły mogą wykorzystać tylko taki pokarm, który ma odpowiednia płynną konsystencję. Z tego względu próba karmienia ciastem w tym okresie powiedzie się jedynie wtedy, gdy jest na tyle ciepło, ze pszczoły mogą wylatywać z ula po wodę. Np. w lutym jest to jednak mało prawdopodobne.

Podkarmianie wiosenne

Ogólnie przyjmuje się, że karmienie pobudzające wzmaga składanie jajeczek przez matkę pszczelą. Jednak dr. Wille (Liebefeld, Szwajcaria) bazując na wynikach szacunkowej oceny ilości pszczół wykazał, że rodziny pszczele różnie reagują na karmienie pobudzające. Intensywność czerwienia nie zależy od podkarmiania pszczół przez pszczelarza.

Zakarmianie jesienne

Bezpośrednio po zakończeniu miodobrania należy rozpocząć karmienie pszczół, tak by pszczoły letnie zdążyły przygotować zimowy zapas miodu przed pojawieniem się w ulu pszczół zimowych, które nie powinny być obarczane tą pracą. Do ok. polowy/końca września zakarmianie powinno być zakończone.

Wg wielu pszczelarzy dla pszczół nie ma znaczenia ani to, czy karma jest stała (np. ciasto) czy płynna (np. syrop), ani ilość porcji. Ważne jest natomiast, by rodziny przygotowywane do zimowli były mocne już przed zakarmieniem, by ramki nie były zbyt stare (niehigieniczne) i przede wszystkim, by podać im tyle karmy, ile im potrzeba. Również pochodzenie pszczół (krainka, buckfast itd.) i rodzaj ula jest dla zimowli bez znaczenia.

Pokarm zimowy składa się przede wszystkim z węglowodanów, które pszczołom są niezbędne do utrzymania temperatury 35°C wewnątrz kłębu. Im mniej błonnika znajduje się w pokarmie, tym dłużej pszczoły mogą zatrzymywać kał w jelicie czekając na zakończenie zimowli i możliwość zrobienia oblotu oczyszczającego w styczniu, lutym lub marcu, zależnie od pogody.

Pod koniec września rodziny pszczele powinny dysponować wystarczającymi zapasami zimowymi:

• zimując w jednym korpusie zapas powinien wynosić ok. 12-15 kg
• zimując w dwóch korpusach - 18-22 kg

Stan zapasów można stwierdzić ważąc ul przed i po karmieniu. Zaleca się prowadzenie notatek, które w następnych latach umożliwią ewentualny korektę, w zależności od lokalizacji pasieki. Należy pamiętać, że najwięcej pokarmu pszczoły będą potrzebować w marcu i kwietniu.

Na niektórych terenach wczesną jesienią kwitną jeszcze rośliny dostarczające pszczołom nektar, np. niecierpek gruczołowaty. Jeżeli pszczoły mają możliwość znoszenia nektaru w tym okresie, to nektar ten może być magazynowany jedynie tam, gdzie są jeszcze wolne komórki. Po zakarmieniu takie miejsce znajdują więc jedynie w obszarze gniazda przeznaczonym na zawiązanie kłębu zimowego, a zimowla bez możliwości zawiązania kłębu nie jest możliwa. Z tego powodu pszczelarz powinien zwrócić uwagę, by pszczół nie przekarmić. Jeżeli taka sytuacja nastąpi, to jedyną radą będzie usunięcie z gniazda ramek zapełnionych świeżym nektarem i zastąpienie ich ramkami z woszczyną lub w najgorszym wypadku ramkami z węzą.

Poza tym należy zwrócić uwagę, by nie zimować pszczół na ramkach z melecytozą zwaną miodem cementowym. Również w takim przypadku należy takie ramki wymienić na ramki z woszczyną lub węzą. Miód cementowy jest dla pszczół zimą bezużyteczny, ponieważ z powodu braku wody nie potrafią go rozcieńczyć i spożyć. Ponadto wysoka zawartość minerałów nadmiernie obciąża system wydalania i może prowadzić do przepełnienia jelit. Wiosną, gdy pszczoły mają możliwość znoszenia wody i opróżniania się, nie stanowi to problemu. Ramki z miodem zawierającym melecytozę mogą być użyte jedynie do karmienia odkładów.