Słownik pojęć i terminów pszczelarskich

edytuj

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

de: Akariose, Acariose, Tracheenmilbenerkrankung, Acarapidose
en: Acariosis of bees, Acarapisosis of honey bees, Acarine Disease
  • Apiterapia – stosowanie produktów pszczelich w zapobieganiu, łagodzeniu i leczeniu objawów chrobowych u ludzi i zwierząt.
de: Apitherapie
en: apitherapy
  • Barciak większy – szkodnik pszczół z rzędu motyli zwany również motylicą.
de: Große Wachsmotte
en: greater wax moth, honeycomb moth
  • Bartnictwo – dawne pszczelarstwo polegające na trzymaniu rodzin pszczelich w barciach
de: Zeidlerei
en: log beekeeping
de: Weisellosigkeit
en: queenlessness
  • Bezmatek – rodzina pszczela, w której nie ma matki. Jeżeli rodzina nie ma możliwości wychowania nowej matki mówimy o pewnym bezmatku.
de: weiselloses Volk
en: queenless colony
  • Brzeczka niesycona - → brzeczka na zimno: miód rozpuszczony w wodzie o temperaturze ok. 30°C.
  • Brzeczka sycona - → brzeczka na gorąco: miód rozpuszczony i podgrzewany (warzony, sycony) w gorącej wodzie, przeważnie w otwartym naczyniu, aż do uzyskania odpowiedniego stężenia.
  • Brzuchozbieraczki – grupa gatunków z nadrodziny pszczół (Apoidea), które zbierają i transportują pyłek przy pomocy włosków umieszczonych na dolnej stronie odwłoka.
de: Bauchsammler
de: Bienenbrot
en: bee bread
de: Sackbrut, Virose
en: sacbrood, honeybee scbrood disease
  • Cicha wymiana – wyhodowanie przez pszczoły nowej matki pszczelej w obecności starej, bez etapu rójki.
de: stille Umweiselung
en: supersedure
de: Waldtrachtkranheit, Schwarzsucht
en: black disease
  • Czerw – stadia rozwojowe pszczoły miodnej odbywające się w komórkach plastra począwszy od jajeczka do w pełni wykształconego owada.
de: Brut
en: brood
  • Czerw garbaty – czerw trutowy rozwijający się z niezapłodnionych jajeczek strutowiałej matki w zbyt małych dla nich komórkach pszczelich.
de: Buckelbrut
en: humpback brood
  • Czerw kryty (zakryty) – larwy pszczoły od ok. 10 dnia po zniesieniu jajeczka, znajdujące się w zasklepionych woskiem komórkach plastra aż do momentu wygryzienia się.
de: verdeckelte Brut, geschlossene Brut
en: capped brood, sealed brood (pupae)
  • Czerw odkryty (otwarty, nie zakryty) – larwy pszczoły do ok. 10 dnia po zniesieniu jajeczka, znajdujące się w otwartych, jeszcze nie zasklepionych woskiem komórkach plastra aż do momentu zamknięcia ich przez pszczoły woskowym wieczkiem.
de: offene Brut, unverdeckelte Brut
en: uncapped brood, open brood (larvae)
de: unterkühlte Brut
en: chilled brood
de: lückenhafte Brut
en: patchy brood
de: geschlossenes Brutbild
en: closely packed brood
  • Czerwienie – składanie jajeczek przez matkę pszczelą lub przez → trutówki (czerwienie trutowe).
de: Stiften
en: laying eggs
  • Diastaza (dawna nazwa amylazy) enzym; wyizolowana za pomocą wytrącania w etanolu z kiełkujących ziaren jęczmienia (Payen, A, Persoz, J.F., 1833) biała, rozpuszczalną w wodzie substancja, zdolna do przeprowadzania hydrolizy skrobi.
de: Diastase
en: diastase
de: Stockmeißel
en: hive tool
  • Drużak – kolejny po pierwaku rój opuszczający ul, w którym znajduje się jedna lub więcej młodych królowych.
de: Nachschwarm
en: second swarm
  • Dzianie <bartn.> – dłubanie dziupli (dzienia) w pniu drzewa w celu osiedlenia tam pszczół.
de: Wildbau
en: wild comb
  • Feromon, substancja wydzielana przez rośliny i zwierzęta służąca do komunikacji, do przywabiania osobników płci przeciwnej, do zwalczania konkurencji itp.
de: Pheromon
en: pheromone'
  • Fruktoza, cukier owocowy (C6H12O6) – cukier prosty, najsłodszy z cukrów, zawarty w wysokiej koncentracji w miodzie.
de: Fructose
en: fructose
  • Glukoza, cukier gronowy (C6H12O6) – cukier prosty, niezbędny w procesie przemiany materii istot żywych, zawarty w wysokiej koncentracji w miodzie.
de: Glucose
en: glucose
  • Gniazdo – centralna część siedziby pszczół, w której odbywa się wychów młodych osobników.
de: Brutnest
en: brood nest
  • Gospodarka ekstensywna – gospodarka pasieczna mająca na celu uzyskanie maksymalnych efektów z godziny roboczej pszczelarza.
de: extensive Betriebsweise (Imkerei)
  • Gospodarka intensywna – gospodarka pasieczna mająca na celu uzyskanie maksymalnych efektów z rodziny pszczelej.
de: intensive Betriebsweise (Imkerei)
  • Gospodarka pasieczna – sposób prowadzenia pasieki.
de: Betriebsweise (Imkerei)
en: beekeeping practice
de: Futtersaftdrüsen, Hypopharynxdrüsen
en: hypopharyngeal glands
de: Kopfdrüsen
de: Tergittaschendrüsen
en: tergal glands
de: Speicheldrüsen
en: salivary glands
de: Bauchspeicheldrüsen
  • Gruczoły ślinowe głowowe – para gruczołów znajdująca się w głowie pszczoły, stanowiąca wraz z parą gruczołów brzusznych system gruczołów ślinowych pszczół.
de: Kopfspeicheldrüsen
de: Oberkieferdrüsen, Mandibeldrüsen
en: mandibular glands
  • Hemolimfa – płyn ustrojowy pszczół pełniący funkcję krwi i limfy.
de: Hämolymphe
en: Hemolymph
  • HMF (hydrometylofurfural) -
  • w miodzie – substancja powstająca podczas rozkładu węglowodanów w środowisku kwasowym w zależności od temperatury i czasu (Praca doktorska, Uniw. Techn. w Dreznie)
  • "HMF powstaje z cukrów prostych, głównie z fruktozy" (Konopacka, Z., Miesięcznik Pszczelarstwo 2007/7)
  • "HMF" – aldehyd powstały przez odszczepienie w wysokiej temperaturze wody z cukrów, zwłaszcza z fruktozy" (Skubida, P., MP 2004)
  • "HMF jest produktem reakcji heksoz (glukoza, sacharoza)" (Reakcja Mailarda)
de: HMF
  • Hobok – duży (ca. 10-40 kg), przeważnie metalowy pojemnik z bocznymi uchwytami do przechowywania lub transportu np. miodu.
de: Hobbock
  • Imago – postać dorosła owada
de: Imago
en: imago
  • Izolator – jedna lub więcej ramek ograniczonych kratą, by królowa nie mogła wydostać się na zewnątrz.
  • jednoramkowy
  • de: Bannwabe
  • en: ban comb
  • Jad pszczeli (apitoksyna) – wydzielina wytwarzana przez gruczoł jadowy żeńskich osobników pszczoły miodnej
de: Bienengift
en: apitoxin, bee venom
  • Kand – gęste ciasto miodowo-cukrowe.
de: Sauerbrut, Europäische Faulbrut (EFB)
en: European foulbrood (EFB)
de: Propolis
en: propolis
  • Kłąb zimowy – pszczoły ciasno skupione na plastrach w okresie od późnej jesieni od wczesnej wiosny utrzymujące stałą temperaturę wokół znajdującej się w środku kłębu królowej.
de: Wintertraube
en: winter cluster
  • Komórka – jedna z sześciokątnych woskowych przegródek tworzących plaster.
de: Zelle
de: Weiselzelle
  • Komórka miodowa – jedna z sześciokątnych woskowych przegródek tworzących plaster, gdzie pszczoły magazynują nektar, spadź, miód.
de: Honigzelle
de: Arbeiterinnenzelle
  • Komórka trutowa – jedna z sześciokątnych woskowych przegródek tworzących plaster, gdzie pszczoły wychowują trutnie.
de: Drohnenzelle
de: Pollenkörbchen
en: pollen basket, corbicula
  • Kószka – ule ze słomy uplecionej w kształt kosza.
de: Bienenkorb
en: bee skep
  • Krata odgrodowa – pozioma lub pionowa przegroda, przez którą królowa, ze względu na to, że jest większa od robotnic, nie może się przedostać.
de: Absperrgitter
en: queen excluder
  • Krupiec – miód w postaci skrystalizowanej.
  • Larwa – stadium w rozwoju owadów.
de: Larve, rzadko Made
en: larva, dawniej schadon
  • Linienie – zrzucanie oskórka (wylinki) w okresie rośnięcia larw.
de: Häutung
en: ecdysis
  • Lot godowy – lot królowej i trutni, w trakcie którego młoda królowa kopuluje w powietrzu z trutniami.
de: Hochzeitsflug, Begattungsflug, Jungfernflug
en: mating flight, nuptial flight
de: Sanftmut
  • Matecznik – komórka, większa niż pozostałe komórki plastra, w której rozwija się matka pszczela.
de: Weiselzelle
en: queen cell, queen cup
  • Matecznik cichej wymiany – matecznik (zwykle kilka) zakładany przez pszczoły w celu wychowania nowej matki na wymianę dotychczasowej, np. starej, niepełnosprawnej.
  • Matecznik ratunkowy – matecznik (zwykle kilka) zakładany przez pszczoły w celu wychowania matki ratunkowej, np. po stracie dotychczasowej.
en: emergency queen cell, emergency queen cup
  • Matecznik rojowy – matecznik (zwykle większa ilość) zakładany przez pszczoły w celu wychowania matek rojowych.
de: Melezitose
en: melezitose, melicitose
zob. też Trutowisko
de: Drohnensammelplatz
en: drone congregation area
  • Miodarka – urządzenie do odwirowania miodu z plastrów pszczelich
de: Honigschleuder
en: honey extractor
  • Miód – produkt spożywczy wytwarzany przez pszczoły z gatunku Apis.
Miody świata i ich nazwy w różnych językach.
de: Honig
en: honey
  • Miód odmianowy – miód pochodzący głównie z jednego rodzaju kwiatów lub roślin.
de: Sortenhonig, Trachtenhonig
en: varietal honey, unifloral honey, single-flower honey, single floral source honey
de: Blütenhonig
en: blossom honey, flower honey
de: Honigtauhonig, Waldhonig
en: honeydew honey, forest honey
  • Miód szyty – (dawniej) dojrzały miód, zasklepiony (poszyty, zaklejony woskowym wieczkiem) w komórkach plastra, zwany też "miodem zapieczętowanym".
  • Miód wielokwiatowy – zwany też "wielokwiatem", w odróżnieniu od miodu odmianowego zawiera nektar wielu różnych kwiatów.
it: Miele di Millefiori
de: Gelée royale
en: royal jelly
  • MRL – (ang. Maximum Residue Level) Najwyższe Dopuszczalne Stężenie Pozostałości weterynaryjnych produktów leczniczych.
  • m.v. – (ang. melliferous value) wartość miodowa rośliny.
de: Honigraum
en: super
  • Nastrój rojowy – okres w rozwoju rodziny pszczelej, gdy część pszczół wraz ze starą matką przygotowuje się do opuszczenia ula i poszukania sobie nowej siedziby w celu zrobienia miejsca młodej matce.
de: Schwarmstimmung
de: Nektar
en: nectar
  • Nogozbieraczki – grupa gatunków z nadrodziny pszczół (Apoidea), które zbierają i tansportują pyłek w tzw. koszyczkach (Corbicula) na odnóżach.
de:Beinsammler
  • Nosemoza – zaraźliwa choroba układu pokarmowego pszczół dorosłych.
de: Nosemose
en: Nosema disease
de: Reinigungsflug
en: cleansing flight
  • Odkład – utworzona przez pszczelarza rodzina pszczela, składająca się z kilku zabranych z innych uli plastrów z czerwiem wraz z obsiadającymi pszczołami, plastra z pierzgą i plastra z pyłkiem.
de: Ableger
en: split, nuc, divide (brak jednolitego słownictwa wśród pszczelarzy)[2]
de: Pollenhöschen
en: pollen load, pellets
  • Obsiadające pszczoły – pszczoły znajdujące się na plastrze.
de: ansitzende Bienen
de: Hinterleib, Abdomen
en: abdomen
  • wzdęty
de: aufgebläht
en: bloated
  • Okłębianie matki – nieprzyjazne otaczanie matki przez robotnice prowadzące do jej uduszenia.
de: Einknäulen der Königin
  • Opalitek – mala kolorowa nalepka używana do znakowania matek.
de: Opalithplättchen
en: queen marking number
  • Osyp – opadające na dennicę odpadki ulowe lub martwe pszczoły.
de: Gemüll
  • Partenogeneza (dzieworództwo) – rozmnażanie bezpłciowe, które polega na rozwoju osobników potomnych z niezapłodnionej komórki jajowej. U pszczół efektem partenogenezy są trutnie.
de: Parthenogenese, Jungfernzeugung, Jungferngeburt
en: parthenogenesis
  • Pasieczysko - to obszar, który zapewnia pszczołom pożytek, w zasięgu ich lotu wokół pasieki.
  • Pasieka – teren lub miejsce, gdzie znajdują się ule z pszczołami.
de: Bienenstand
en: bee yard, apiary
  • Patoka – świeży, ciekły miód, w odróżnieniu od już skrystalizowanego krupca.
de: PER
en: PER
  • Pęcherz – wole miodowe, określenie spotykane czasem w dawnych publikacjach
de: Honigblase
de: Flügelschneiden
  • Pewny bezmatek – rodzina pszczela, w której nie ma ani matki (bezmatek) ani jajeczek, czyli możliwości, że matka może zostać przez tę rodzinę wyhodowana.
de: hoffnungslos weiselloses Volk
en: hopelessly queenless colony
  • Pień – rodzina pszczela znajdująca się w ulu. Określenie wywodzące się z czasów bartnictwa, gdy rodziny pszczele były osadzane w pniach drzew.
de: Stamm
  • Pierwak – rój, w którym znajduje się stara królowa-matka.
de: Vorschwarm
en: prime swarm
  • Pierścienie filcowe – porośnięte włoskami rejony na tergitach tworzące charakterystyczne przepaski o różnej szerokości i rożnym kolorze zależnie od podgatunku pszczoły miodnej.
de: Filzbinde(n)
en: tomentum
  • Pierzga – pokarm pszczół sporządzany przez pszczoły z pyłku i miodu i wydzieliny gruczołów ślinowych pszczół magazynowany w komórkach, gdzie ulega fermentacji.
de: Bienenbrot
en: bee bread
  • Poddawanie matek – podkładanie młodych matek do rodzin pszczelich w taki sposób, aby pszczoły zaakceptowały poddaną matkę.
de: Zusetzen von Königinnen
  • Podkarmiaczka – naczynie lub konstrukcja ulowa do podawania pszczołom pokarmu.
    • powałkowa
    • ramkowa
de: Fütterer
en: feeder
de: Smoker
en: bee smoker
de: Futtersaft
  • Polietyzm
    • wiekowy – u owadów społecznych podział pracy ze względu na wiek osobnika
    • kastowy – u owadów społecznych podział pracy ze względu na cechy morfologiczne osobnika
de: Polyethismus
en: polyethism
  • Pożytek
de: Tracht
en: flow, honeyflow
  • Pożytek masowy
de: Massenttracht
  • Pracowitość pszczół – wg prof. M. Lindauera w okresie letnim pszczoły poświęcają na pracę zaledwie 30% dnia. Poza tym okresem jedyne ich czynności to utrzymywanie temperatury gniazda i spożywanie pokarmu.
de: Bienenfleiß
  • Prawo bartne – (prawo obelne) przepisy prawne w dawnej Polsce XIV-XVII w.
  • Prawo obelne – (prawo bartne) przepisy prawne w dawnej Polsce XIV-XVII w.
de: Bienenprodukte
en: bee products
de: Propolis
en: Propolis, bee glue
  • Przegra – pierwszy wylot pszczoły robotnicy z ula.
de: Stachellose Biene
en: stingless bee
de: Zwerghonigbiene
en: red dwarf honey bee
de: Ammenbiene, Pflegebiene
en: nurse bee
de: Flugbiene (Sammelbiene)
de: Honigbiene
en: honey bee
de: Riesenhonigbiene
en: giant Asian honey bee
la: Apis dorsata
de: Pflegebiene
de: Stockbiene
de: Sammelbiene
en: np. pollen collecting bee (zbieraczka pyłku)
de: Kundschafterbiene, Kundschafterin, Spürbiene
en: scout bee, scouting bee
  • Ramka – ramka stabilizująca plaster pszczeli
de: Rahmen, Rähmchen
en: frame
  • brzegowa
  • de: Randwabe, (ch) Fensterwabe
  • Rodzina pszczela – zbiorowisko osobników pszczoły miodnej zamieszkujących jedno gniazdo (np. jeden ul).
de: Bienenvolk, Volk
en: honey bee colony, colony
  • z młodą matką
de: Jungvolk
  • z kilkuletnią matką
de: Altvolk
de: Bienenjahr
en: bee year
  • Rojołapka – uproszczony ul (skrzynka) do łapania roju.
de: Lockbeute
en: bait hive
de: Honigtau
en: honeydew
  • Rójka – spowodowane naturalną potrzebą rozmnażania się opuszczenie ula przez część pszczół wraz ze starą matką w celu założenia nowej rodziny pszczelej
de: Schwarm
en: swarm
de: Hungerschwarm, Bettelschwarm
  • Rzeź trutni – sierpniowe wypędzanie trutni z siedziby pszczół
de: Drohnenschlacht, Drohnenabtrieb
en: slaughter of the drones
de: Flügel
en: wings
  • zdeformowane
de: deformiert
en: deformed, crumpled (dosł. zgniecione)
  • niewykształcone
de: verkrüppelt (dosł. ułomne)
en: vestigial (dosł. szczątkowe)
  • SMR (Suppressed Mite Reproduction) – dziedziczna skłonność pszczół do usuwania chorego, uszkodzonego lub martwego czerwiu (również w zasklepionych komórkach), wykorzystywana w hodowli pszczół odpornych na warrozę → VSH (Varroa Sensitive Hygiene).
en: SMR
  • Spadź – zbierana przez pszczoły i przerabiana na miód substancja wydzielana przez mszyce odżywiające się sokami roślin.
de: Honigtau
en: honeydew
  • Substancja mateczna (SM, QMP) – wydzielina hormonu gruczołów żuwaczkowych matki pszczelej.
de: Königinsubstanz
en: queen substance, queen mandibular pheromone, queen retinue pheromone
  • Susz – wycięte z ramek (np. stare) plastry.
  • Syta – miód rozpuszczony i podgrzewany w gorącej wodzie, stosowany jako pokarm dla pszczół lub inna nazwa brzeczki miodowej syconej, służącej do produkcji miodu pitnego.
de: Impfung (Honig)
  • Świepot – dziko żyjące pszczoły miodne lub dziupla w drzewie zamieszkała przez rodzinę dzikich pszczół.
  • Truteń – samiec pszczoły miodnej.
de: Drohn, Drohne
en: drone
  • Trutowisko – izolowany obszar geograficzny (wyspa, dolina itp.) o promieniu co najmniej 10 km, na którym utrzymywana jest jedna linia trutni (pnie ojcowskie). Tworzenie trutowisk umożliwia kontrolowane parowanie matek pszczelich w celu zachowania czystości podgatunku (rasy) lub linii pszczoły miodnej lub tworzenia kontrolowanych krzyżówek.
zob. też Miejsce gromadzenia się trutni
de: Belegstelle
en: protected mating area
  • Trutówkarobotnica, u której uaktywniły się jajniki.
de: Afterweisel, Drohnenmütterchen
en: laying worker
  • Trutówka anatomiczna – młoda robotnica posiadająca aktywne jajniki na skutek spożywania dużej ilości pokarmu białkowego. Trutówka anatomiczna nie składa jajeczek.
  • Trutówka fizjologicznarobotnica składająca niezapłodnione jajeczka.
  • Trzymanie się plastra – ważna w hodowli cecha rodziny pszczelej polegająca na spokojnym pozostawaniu pszczół na plastrze podczas przeglądu.
de: Wabenstetigkeit
de: Ablegerbildung
  • VSH (Varroa Sensitive Hygiene) → SMR
  • Warroza – choroba pszczół wywołana przez roztocze Varroa destructor.
de: Varroose
en: varroatosis
  • Węza – arkusz, zazwyczaj z przetopionego wosku pszczelego, z naznaczonym zarysem komórek, podawany pszczołom w ramce do ula, w celu ułatwienia im budowy plastrów oraz sterowania miejscem budowy plastrów i wielkością budowanych komórek.
de: Mittelwand
en: foundation
  • Wianek pokarmu, Wianuszek pokarmu – warstwa zmagazynowanego pokarmu (pierzgi) nad gniazdem (komórkami z czerwiem) w kształcie wianka
de: Futterkranz
de: Zellendeckel
en: cell capping
de: Blütenstetigkeit
en: flower fidelity
  • Wlotek/Wylotek – otwór w konstrukcji ula umożliwiający pszczołom opuszczanie ula i powrót do niego.
de: Flugloch
en:(hive) entrance
  • Wole miodowe – organ w odwłoku służący do transportu nektaru do gniazda.
de: Honigmagen, Honigblase
en: honey sac, honey stomache
  • Wosk pszczeli – wydzielina gruczołów woskowych żeńskich osobników niektórych gatunków pszczołowatych (Apidae). Jest to mieszanina węglowodorów, kwasów tłuszczowych, alkoholi i ich estrów. Wosk pszczół miodnych azjatyckich nazywany jest geddą.
de: Bienenwachs
en: beeswax
  • Woskarz – (dawniej) osoba zajmująca się zawodowo przetwórstwem wosku pszczelego.
de: Wachszieher
en: waxmaker
łac. cereficiarius
  • WoszczynaSusz przeznaczony do wytopienia lub używane, ale puste plastry w ramkach przeznaczone do ponownego użycia.
  • Wyjście z zimowli – etap rozwojowy rodziny pszczelej po zimie (między końcem zimy a początkiem kwitnienia roślin).
de: Durchlenzung
de: Trachtwert
en: melliferous value, m.v.
  • Wygryzanie się – wydostawanie się dorosłych pszczół z komórek po zakończenia etapu rozwojowego.
de: Schlüpfen
en: emergence
  • Wymiana pszczół zimowych – trwająca od lutego do kwietnia-maja stopniowa wymiana pokolenia pszczół zimowych na wygryzające się pszczoły letnie.
de: Massenwechsel

Zakarmianie – podawanie pszczołom pokarmu na zimę.

de: Auffütterung
en: feeding

Zasklep – woskowe wieczko komórki plastra wykonane przez pszczoły.

de: Zelldeckel, Wachsdeckel, Verdeckelung
en: cell capping, wax capping

Zatwór – przegroda oddzielająca centralna część gniazda od ramek zewnętrznych nieobsadzonych przez pszczoły.

de: Schied

Zboiny – pozostałości po wytopieniu wosku z plastrów.

Zgnilec amerykański (AFB) – choroba pszczół.

de: Amerikanische Faulbrut (AFB)
en: American foulbrood (AFB)

Zgnilec europejski (EFB) – choroba pszczół.

de: Europäische Faulbrut (EFB)
en: European foulbrood (EFB)

Zgnilec złośliwyZgnilec amerykański (AFB)

de: Amerikanische Faulbrut (AFB)
en: American foulbrood (AFB)

Zimowla – okres od późnej jesieni do wczesnej wiosny, który pszczoły spędzją w kłębie zimowym nie opuszczając ula

de: Überwinterung
en: overwintering

Znakowanie matek – oznaczenie matki pszczelej odpowiednim kolorem w zależności od roku, w którym się wygryzła

de: Zeichnen von Königinnen
en: marking queens

Znamię kopulacyjne – część (oderwana) aparatu kopulacyjnego trutnia pozostała w pochwie królowej po kopulacji.

de: Begattungsmal
en: mating meal

Żądło – narząd samic pszczół i innych żądłówek służący do obrony i zdobywania pokarmu.

de: Stachel
en: sting

Zobacz też

edytuj

Pszczelarskie statystyki

Linki do innych słowniczków pszczelarskich

edytuj

Przypisy